Baasizm
Baasizm to nacjonalistyczna ideologia polityczna, która powstała w latach 40. XX wieku dzięki Michelowi Aflakowi. Koncentruje się na hasłach jedności arabskiej, wolności oraz socjalizmu, postrzeganego jako humanizm i wyzwolenie człowieka. Ideologia ta zakłada szczególne historyczne posłannictwo Arabów i była podstawą doktryny partii Baas, rządzącej w Iraku i Syrii.
Okoliczności powstania
W latach 40. i 50. XX wieku w Syrii zyskiwały na popularności idee lewicowe, szczególnie wśród grup społecznych, takich jak chłopi i robotnicy, które nie miały własnej reprezentacji. Ideologia baasistowska rywalizowała z komunistycznymi i islamskimi koncepcjami, opierając swoje podstawy na panarabizmie oraz nacjonalizmie arabskim.
W 1963 roku, po zamachu stanu, ideologia Aflaka została ogłoszona oficjalną doktryną partyjną. Podkreślono trzy kluczowe elementy:
- Budowa wspólnego państwa arabskiego, zapewniającego prawdziwą wolność.
- Wierzenie w szczególne cechy Arabów, takie jak żywotność i zdolność do duchowego odrodzenia.
- Ogólnoludzka misja Arabów w walce z kolonializmem.
W 1966 roku po zamachu stanu władza przeszła w ręce radykalniejszego skrzydła partii, które rozpoczęło budowę autorytarnego państwa. W miarę upływu czasu hasła baasistowskie traciły na znaczeniu, a kult jednostki, w postaci Hafiza al-Asada, zyskiwał na sile. W latach 80. XX wieku partia całkowicie zrezygnowała z haseł socjalistycznych, skupiając się na obronie przed Izraelem i innych wrogami zewnętrznymi.
Ewolucja ideologii w Iraku
W Iraku baasiści przyjęli większy nacisk na jedność arabską niż na socjalizm, co było związane z problemem kurdyjskim. W 1969 roku ogłoszono dążenie do reformy rolnej i obrony praw robotników. W 1974 roku ponownie zaakcentowano jedność arabską i rozwój struktur partyjnych.
W trakcie wojny iracko-irańskiej nastąpił powrót do klasycznych haseł baasizmu, z coraz silniejszym akcentem na religię i narodowość. Saddam Husajn ogłosił się Przywódcą Konieczności, co pozwoliło mu na swobodne ustalanie ideologii państwowej, niezależnie od jej pierwotnych założeń.
Podsumowanie
Baasizm, choć nigdy nie był w pełni realizowany, znacząco wpłynął na kulturę polityczną Syrii i Iraku w XX i XXI wieku, kształtując ich ideologiczne oraz społeczne struktury.
