Św. Łukasz Ewangelista
Św. Łukasz Ewangelista, współpracownik apostoła Pawła, jest tradycyjnie uznawany za autora trzeciej Ewangelii oraz Dziejów Apostolskich. Jego wczesne wzmianki znajdują się w Listach św. Pawła, w tym w Liście do Filemona i Kolosan. Łukasz nie był jednym z dwunastu apostołów Jezusa, ale miał istotny wpływ na wczesne chrześcijaństwo.
Życiorys
Tradycja wskazuje, że św. Łukasz pochodził z Antiochii Syryjskiej i był lekarzem. Przyjął chrzest podczas drugiej podróży misyjnej Pawła (około 50 r. n.e.) i stał się jego uczniem. Towarzyszył Pawłowi w wielu misjach, w tym w Rzymie, Macedonii i Grecji. Uznawany był za najwierniejszego towarzysza Pawła, co potwierdzają jego listy, w których napisał, że tylko Łukasz pozostał przy nim.
Według późniejszych legend, Łukasz miał być również malarzem ikon, przypisuje mu się autorstwo wielu znanych wizerunków, w tym Madonny i wizerunku Matki Boskiej Kostromskiej.
Kult i relikwie
Relikwie św. Łukasza znajdują się w Padwie, Pradze oraz Tebach. Zgodnie z przekazami, w 357 r. przeniesiono je do Konstantynopola, a następnie do Padwy przed 1177 r. Badania naukowe potwierdziły, że szczątki należały do mężczyzny w podeszłym wieku. Datowania radiowęglowe wskazują na wiek pomiędzy 72 a 416 r. n.e., a badania genetyczne sugerują syryjskie pochodzenie, zgodnie z tradycją.
Ikonografia
W ikonografii św. Łukasz jest często przedstawiany przy malowaniu lub pisaniu. Atrybutami świętego są: wół, księga, zwój, paleta malarska, papier i kamień. Wół symbolizuje ofiarność, co nawiązuje do początków Ewangelii Łukasza.
Patronat i obchody
Św. Łukasz jest patronem Hiszpanii, introligatorów, lekarzy, malarzy, rzeźbiarzy, grafików, historyków, notariuszy oraz złotników.
- Kościół katolicki obchodzi jego wspomnienie 18 października.
- Cerkiew prawosławna wspomina go 31 października oraz 17 stycznia.
