Jaksa z Kopanicy
Jaksa z Kopanicy, znany również jako Jaksa z Kopaniku, był słowiańskim księciem połabskich Stodoran, zwanych także Hawelanami. W kronikach określany był mianem księcia serbskiego jako dux Sorabie. Na denarach występuje pod różnymi imionami, takimi jak IACZA DE COPNIC czy IAKZA COPTNIK CNE(S).
Życiorys
Niektórzy historycy sugerują, że Jaksa z Kopanicy może być tożsamy z Jaksa z Miechowa, możnym z rodu Gryfitów, który był aktywny w Małopolsce w drugiej połowie XII wieku. Wątpliwości dotyczące tej tożsamości wynikają z różnorodności postaci o imieniu Jaksa, które występują w tym samym okresie.
Pierwsza wzmianka o Jaksie dotyczy jego małżeństwa z Agatą, córką komesa Piotra Włostowica, w 1145 roku. Jaksa zgłaszał pretensje do Brenny, co doprowadziło do konfliktu z Albrechtem Niedźwiedziem. Po zdobyciu Brenny w 1154 roku, Jaksa stracił ją na rzecz Albrechta i schronił się na Śląsku. Jego syn zmarł w Pradze jako zakładnik cesarza Fryderyka Barbarossy w 1157 roku.
Kopanica, z której pochodzi Jaksa, prawdopodobnie znajdowała się w rejonie dzisiejszego Köpenick w Berlinie. Jako władca Stodoran, Jaksa bił własne monety, znane jako „brakteaty Jaksy”. Monety te przedstawiały jego wizerunek z mieczem i palmą, co symbolizowało sprawiedliwość, a także różne napisy, takie jak Iaczo de Copnik.
Imię
Imię Jaksy występuje w wielu wariantach, takich jak Iaczon, Iazko, Iacxo. Część badaczy sugeruje, że może być ono skróconą formą od imion jak Jaczemir czy Jaczewoj, a jego etymologia może odnosić się do prasłowiańskiego słowa oznaczającego „silny” lub „mocny”. Najbardziej prawdopodobne wydaje się pochodzenie od staropolskiego imienia Jakub.
Pomniki
W 1845 roku w berlińskiej dzielnicy Grunewald, na cyplu Schildhorn, wzniesiono pomnik upamiętniający Jaksa z Kopanicy.
