Czasowniki rozdzielnie złożone

Czasowniki rozdzielnie złożone

Czasowniki rozdzielnie złożone to szczególny rodzaj czasowników występujący w językach niderlandzkim, niemieckim i węgierskim. Składają się one z czasownika podstawowego oraz przedrostka, na który pada akcent, jak w niemieckim przykładzie einkaufen, gdzie akcent znajduje się na przedrostku „ein”.

Język niemiecki

W języku niemieckim istnieje wiele przedrostków tworzących czasowniki rozdzielnie złożone. Oto niektóre z nich:

• da- (np. dableiben – zostać w określonym miejscu)
• empor- (np. emporsteigen – wnieść)
• nieder- (np. niederlegen – złożyć, np. wieniec pod pomnikiem)
• statt- (np. stattfinden – odbyć się)
• teil- (np. teilnehmen – brać udział)

Niektóre czasowniki z przedrostkami unter-, über-, durch- i um- mogą mieć różne znaczenia w zależności od tego, czy są używane w formie rozdzielnej, czy nierozdzielnej. Zazwyczaj konkretne znaczenia skłaniają się ku formie rozdzielnej, natomiast abstrakcyjne ku formie łącznej. Forma rozdzielna często odnosi się do ruchu lub zmiany stanu.

Przykłady czasowników z różnym znaczeniem

• umstellen (nierozdzielny) = „obstawić, otoczyć”, a umstellen (rozdzielny) = „przestawić, postawić inaczej”
• unterhalten (nierozdzielny) = „utrzymywać”, a unterhalten (rozdzielny) = „podtrzymywać”
• übergehen (nierozdzielny) = „pominąć”, a übergehen (rozdzielny) = „przejść (przez coś)”
• durchkreuzen (nierozdzielny) = „przebyć”, a durchkreuzen (rozdzielny) = „przekreślić”

Zasady dotyczące użycia czasowników rozdzielnie złożonych

Oto kluczowe zasady dotyczące używania czasowników rozdzielnie złożonych:

• Czasownik podstawowy jest jedyną odmienną częścią w zdaniu.
• Forma Partizip II tworzy się z przedrostkiem „ge-” umieszczonym za przedrostkiem (np. teilgenommen).
• W bezokoliczniku przedrostek piszemy łącznie z czasownikiem (np. ausgehen).
• W formach Präsens i Imperfekt przedrostek znajduje się na końcu zdania (np. Maria geht in fünf Minuten aus).
• W zdaniach o szyku końcowym czasownik podstawowy łączy się z przedrostkiem (np. Sie weiß, dass er jeden Tag um 7 Uhr aufsteht).