Okres Uruk
Okres Uruk, znany również jako Kultura Uruk, to kluczowy etap w dziejach starożytnej Mezopotamii, trwający głównie w IV tysiącleciu p.n.e. Dokładne daty jego istnienia pozostają dyskusyjne, z różnymi badaczami wskazującymi na przedziały od 4300 do 3100 p.n.e. Nazwa pochodzi od miasta Uruk, w którym odkryto liczne artefakty tej kultury. Głównymi twórcami byli prawdopodobnie Sumerowie, a zasięg kultury obejmował południową Mezopotamię.
Innowacje techniczne
Kultura Uruk wyróżniała się znacznym rozwojem techniki i urbanizacji. Kluczowe innowacje obejmowały:
- wynalazek radła, zastępującego motykę,
- szybkoobrotowe koło garncarskie,
- koło transportowe dla pierwszych wozów,
- wytop miedzi.
Najważniejszym osiągnięciem było jednak wynalezienie pisma, które stało się fundamentem funkcjonowania miast-państw.
Ceramika
Ceramika Uruk była istotnym wyróżnikiem kultury, charakteryzując się brakiem dekoracji malowanej oraz smuklejszymi kształtami naczyń. Rozróżniamy ceramikę czerwoną, lepszej jakości, oraz szarą, wykonaną z gliny.
Pismo
Pismo, datowane na 3300–3200 p.n.e., zostało odkryte w Uruk w postaci tabliczek piktograficznych. Choć nie można określić, w jakim języku były one spisane, najprawdopodobniej dotyczyły języka sumeryjskiego.
Zmiany demograficzne
Wzrost urbanizacji w południowej Mezopotamii był wynikiem rosnącej liczby ludności, spowodowanej sprzyjającymi warunkami oraz napływem koczowniczych grup ludności z północy i wschodu. Nowi osadnicy lokowali się głównie przy rzekach Eufrat i Tygrys, tworząc nowe osiedla.
Architektura i sztuka
Architektura okresu Uruk różniła się od wcześniejszej, z centralną świątynią jako dominantą. Budowle miały kształt litery „T” i były dekorowane mozaikami. Sztuka ograniczała się głównie do gliptyki i prostych rzeźb. Materiałami budowlanymi były glina oraz importowany wapień.
Miasta kultury Uruk
Największe miasta tego okresu to Uruk, Ur i Lagasz, które pełniły rolę ośrodków polityczno-ekonomicznych oraz irygacyjnych. Kontakty handlowe z innymi miastami Mezopotamii oraz wybrzeżem Morza Śródziemnego zyskały na znaczeniu.
Dziedzictwo
Okres Uruk pozostawił po sobie dobrze funkcjonujące miasta-państwa z rozwiniętym rolnictwem, rzemiosłem i handlem. Wynalazek pisma zdefiniował nowe kierunki rozwoju cywilizacji mezopotamskiej.
