Pokwitanie
Pokwitanie, znane również jako dojrzewanie płciowe, to okres, który trwa około 4–5 lat i obejmuje rozwój cech płciowych u ludzi. Zazwyczaj rozpoczyna się między 12. a 16. rokiem życia, przy czym u dziewcząt następuje nieco wcześniej niż u chłopców. Warto zauważyć, że nie ma konkretnego wieku początku pokwitania, a niektóre dzieci mogą doświadczać jego oznak już w wieku szkolnym.
Początki dojrzewania
Wczesna faza dojrzewania (12–14 lat) charakteryzuje się istotnymi zmianami w wyglądzie, zainteresowaniach oraz sposobie postrzegania świata. Pojawiają się trzeciorzędowe cechy płciowe, takie jak zmiana barwy głosu, cery i gestykulacji. Rozpoczęcie pokwitania można zidentyfikować po pojawieniu się trzeszczki kciuka. Pierwsza miesiączka u dziewcząt zazwyczaj występuje w wieku 12-13 lat, a pierwsza polucja u chłopców w wieku 13–14 lat.
Proces dojrzewania jest indywidualny i zależy od wielu czynników, takich jak dziedziczność, płeć, stan odżywienia oraz miejsce zamieszkania. Często zdarza się, że dzieci w jednej klasie doświadczają różnych etapów dojrzewania, co może prowadzić do problemów społecznych.
Oznaki dojrzewania
U dziewcząt
- Produkcja estrogenów i progesteronu w jajnikach.
- Powiększenie zewnętrznych narządów płciowych.
- Telarche – rozwój gruczołów sutkowych.
- Pubarche – pojawienie się owłosienia łonowego i pachowego.
- Pokwitaniowy skok wzrostu.
- Menarche – pierwsza miesiączka, często bezowulacyjna.
U chłopców
- Rozpoczęcie spermatogenezy dzięki wzrostowi produkcji testosteronu.
- Powiększenie penisa, moszny i jąder.
- Pojawienie się guzków piersiowych (ginekomastia).
- Owłosienie łonowe, pachowe oraz na twarzy i ciele.
- Zwiększenie masy mięśniowej i siły fizycznej.
- Pojawienie się polucji – nocnych wytrysków nasienia.
- Gwałtowny skok wzrostu.
- Mutacja głosu.
Fazy dojrzewania płciowego
Dojrzewanie płciowe opóźnione
To zaburzenie charakteryzuje się opóźnieniem w rozwoju cech płciowych o 2-3 lata w porównaniu do przeciętnej populacji. Może być spowodowane czynnikami genetycznymi, chorobowymi lub przyjmowaniem leków. Głównym objawem jest brak miesiączki lub polucji po 16. roku życia.
Dojrzewanie płciowe przedwczesne
To zaburzenie występuje, gdy cechy płciowe rozwijają się przed 9. rokiem życia u dziewcząt i 10. u chłopców. Może być wynikiem uwarunkowań genetycznych, hormonalnych lub stosowania leków.
