Kuros – Typ Posągu w Sztuce Starożytnej Grecji
Kuros to stylizowany posąg młodego mężczyzny, charakterystyczny dla starożytnej Grecji, pochodzący z okresu archaicznego (około 640-430 p.n.e.). Rzeźby te przedstawiają nagiego młodzieńca z falistymi włosami, znanym jako „archaiczny uśmiech”, z rękami opuszczonymi wzdłuż ciała oraz lewą nogą lekko wysuniętą do przodu.
Kompozycja i Wykonanie
Rzeźby kurosów mają zwartą, blokową formę i stoją w frontalnej pozycji. Charakteryzują się sztywnością oraz statycznością, z dłońmi zwiniętymi w pięści i twarzami o ponadczasowej młodości, co nawiązuje do kanonu egipskiego. Wykonywane były z miękkiego kamienia, marmuru lub brązu, osiągając wysokość od kilkudziesięciu centymetrów do ponad 3 metrów. W VI wieku p.n.e. zaczęto wprowadzać elementy psychiczne, jak archaiczny uśmiech oraz ożywienie kompozycji, co można zobaczyć w rzeźbie Moschoforos.
Tendencje Dorycka i Jońska
W VI wieku p.n.e. powstały liczne posągi kurosów w doryckich i jońskich warsztatach rzeźbiarskich. Przykłady doryckie, takie jak „Kleobis i Biton”, cechowały się masywną budową ciała, podczas gdy jońskie, jak „Kuros z Melos”, miały bardziej smukłe i delikatne sylwetki.
Przeznaczenie
Kurosy symbolizują zainteresowanie pięknem ludzkiego ciała oraz dążenie do idealnego piękna. Nie są to portrety konkretnych osób, lecz wzorce postaci ludzkiej. Ustawiane były w pobliżu świątyń, aby upamiętniać zwycięzców igrzysk sportowych lub jako substytuty zmarłych na grobach. Często dedykowane były bogom, zwłaszcza Apollinowi, jako dary wotywne.
Przykłady Posągów
- Kuros z Nowego Jorku, ok. 580-590 p.n.e.
- Kuros z Dipylonu, kon. VII w. p.n.e., Ateny
- Kuros z Sunion, ok. 590 p.n.e., Ateny
- Apollo z Tenei, ok. 550 p.n.e., Monachium
- Kuros z Anawisos, ok. 530 p.n.e., Ateny
- Kleobis i Biton, ok. 600-580 p.n.e., Delfy
