Płonica (szkarlatyna)
Płonica, znana również jako szkarlatyna (łac. scarlatina), jest chorobą zakaźną wywołaną przez bakterię Streptococcus pyogenes, paciorkowca grupy A. Objawy choroby obejmują ból gardła, gorączkę, bóle głowy, obrzęk węzłów chłonnych oraz charakterystyczną wysypkę, która przypomina papier ścierny. Wysypka jest czerwona, zwykle pojawia się na klatce piersiowej i rozprzestrzenia się po całym ciele, z wyjątkiem dłoni i podeszw stóp. Po pewnym czasie skóra może zacząć się łuszczyć. Leczenie polega na podawaniu antybiotyków, zazwyczaj penicyliny V lub amoksycyliny.
Etiologia
Chorobę wywołuje Streptococcus pyogenes, paciorkowiec β-hemolizujący grupy A, produkujący toksynę erytrogenną.
Występowanie
Płonica została po raz pierwszy opisana w 1675 roku przez angielskiego lekarza Sydenhama. Epidemie, jak ta w Tours w 1824 roku, były gwałtowne i miały wysoką śmiertelność. Obecnie płonica występuje na całym świecie, a jej zapadalność w Polsce wynosi 149 przypadków na 100 000 mieszkańców. Większość zachorowań obserwuje się w sezonie jesienno-zimowym.
Patogeneza
Źródłem zakażenia są osoby chore, ozdrowieńcy lub nosiciele paciorkowca. Zakażenie przenosi się drogą kropelkową, a wrota zakażenia to błony śluzowe gardła oraz uszkodzona skóra.
Objawy
Po 2–5 dniach inkubacji choroba manifestuje się nagle. Wstępne objawy to gorączka, ból brzucha, wymioty oraz ból gardła. Wysypka, drobnoplamista i czerwona, pojawia się równocześnie z gorączką lub dzień później. Charakterystyczny jest także rumień na policzkach, zachowujący bladość wokół ust (tzw. trójkąt Fiłatowa). Po ustąpieniu wysypki może wystąpić łuszczenie się skóry, szczególnie na dłoniach i stopach.
Rozpoznanie
Rozpoznanie płonicy opiera się na objawach klinicznych oraz wynikach badań laboratoryjnych, takich jak podwyższona liczba leukocytów i ASO. Wymaz z gardła ma ograniczone zastosowanie diagnostyczne.
Różnicowanie
Choroby, z którymi należy różnicować płonicę, to:
- różyczka
- odra
- zakażenie gronkowcowe
- zespół wstrząsu toksycznego
- choroba Kawasakiego
Powikłania
Możliwe powikłania to:
- kłębuszkowe zapalenie nerek
- zapalenie stawów
- gorączka reumatyczna
- zapalenie węzłów chłonnych
- zapalenie ucha środkowego
Leczenie
Leczenie płonicy polega na stosowaniu antybiotyków, takich jak penicylina krystaliczna lub cefalosporyny. W przypadku uczulenia na penicylinę, stosuje się makrolidy przez 10–14 dni.
