Stanisław Samostrzelnik
Stanisław Samostrzelnik, znany również jako Stanisław z Mogiły (ok. 1480 – 1541), był polskim malarzem, iluminatorem i miniaturzystą, który działał w okresie renesansu, łącząc tradycje gotyckie z nowymi prądami artystycznymi. Jego twórczość zalicza się do tzw. stylu miękkiego.
Życiorys
Samostrzelnik pochodził z jednej z krakowskich rodzin mieszczańskich o tym samym nazwisku, które wiązało się z rzemiosłem wyrobu kusz i łuków. Ukończył niezbędne egzaminy i wstąpił do zakonu cystersów w Mogile, gdzie zyskał pozycję klasztornego iluminatora.
W 1506 roku rozpoczął pracę nad polichromiami klasztornych sklepien w Mogile, przyjmując nowe nazwisko Claratumbensis, co oznacza „z Jasnej Mogły”. W 1511 roku przeniósł się do Szydłowca, gdzie na zlecenie Krzysztofa Szydłowieckiego tworzył ilustracje do księgi genealogicznej oraz dekorował lokalny kościół i zamek. Po przenosinach do Opatowa w 1514 roku kontynuował współpracę z Szydłowieckim aż do jego śmierci w 1532 roku.
Po powrocie do Mogiły, Samostrzelnik wykonał m.in. ilustracje do Modlitewnika Olbrachta Gasztołda oraz założył własną pracownię w Krakowie, gdzie realizował zamówienia dla patrycjatu miejskiego oraz duchowieństwa. Do jego ważniejszych prac należą:
- Iluminacje do Katalogu arcybiskupów gnieźnieńskich
- Ozdoby do Modlitewnika królowej Bony
- Polichromie w opactwie cystersów w Mogile
- Portret bpa Piotra Tomickiego w klasztorze franciszkańskim
Stanisław Samostrzelnik zmarł w mogilskim opactwie. Jego imieniem nazwano ulicę w Nowej Hucie.
Bibliografia
- Encyklopedia Krakowa. Red. Stachowski, Antoni Henryk. Warszawa: PWN, 2000.
- Miodońska, Barbara: Miniatury Stanisława Samostrzelnika. Warszawa: WAiF, 1983.
- Miodońska, Barbara: Małopolskie malarstwo książkowe 1320–1540. Warszawa: PWN, 1993.
Linki zewnętrzne
- [Wybrane ilustracje Stanisława Samostrzelnika](http://www.rybnik.pl/bsip/ss/stansamo.htm)
- [Katalog arcybiskupów gnieźnieńskich – wersja cyfrowa](https://polona.pl/item/catalogus-archiepiscoporum-gnesnensium,MzY2MTgzMjA/8/#info:metadata)
