Rozkaz nr 227
Rozkaz nr 227, znany jako „Ani kroku wstecz!”, został wydany przez Ludowego Komisarza Obrony Józefa Stalina 28 lipca 1942 roku. Był reakcją na klęski i dezercję w Armii Czerwonej podczas wielkiej wojny ojczyźnianej oraz na postępy niemieckiej operacji Fall Blau, zbliżającej się do Stalingradu.
Treść rozkazu
Rozkaz składał się z dwóch części. W części ogólnej przedstawiono straty ZSRR, podkreślając, że wojna przyniosła znaczne straty w populacji, gospodarce oraz terytorium. Część szczegółowa zawierała konkretne uregulowania dotyczące działań dowódców:
- Żaden dowódca nie miał prawa do odwrotu bez rozkazu.
- Naruszenie tej zasady groziło sądem wojennym, często skutkującym rozstrzelaniem.
- Rozkaz wprowadzał bataliony karne dla dowódców oraz oddziały zaporowe dla szeregowych żołnierzy.
Aktywność oddziałów zaporowych
Największą aktywność oddziały zaporowe wykazały podczas bitwy stalingradzkiej. Z danych wynika, że od 1 sierpnia do 15 października 1942 roku zatrzymały 140 tysięcy żołnierzy, z czego 1189 rozstrzelano, a 3000 skierowano do kompanii karnych.
Rozwiązanie struktur
Po zmianach strategicznych na froncie, oddziały zaporowe straciły na znaczeniu i zostały rozwiązane na mocy rozkazu nr 0349 z 29 października 1944 roku.
Mylenie z oddziałami NKWD
Oddziały zaporowe utworzone na mocy rozkazu nr 227 często są mylone z jednostkami NKWD, które istniały od początku wojny. Podczas bitwy pod Stalingradem oddziały NKWD rozstrzelały około 14 tysięcy żołnierzy Armii Czerwonej za dezercję.
Dziedzictwo i kontrowersje
Jednostki karne przydzielane do najniebezpieczniejszych zadań stały się tematem licznych wspomnień, książek i filmów, wywołując kontrowersje w Rosji do dzisiaj.
