Fort Winiary (Cytadela)
Fort Winiary, popularnie znany jako Cytadela, jest centralnym fortem w systemie umocnień Twierdzy Poznań. Położony na Wzgórzu Winiarskim, był największym fortem artyleryjskim w Europie i w 2008 roku został uznany za pomnik historii przez prezydenta RP.
Historia budowy
Budowa fortu rozpoczęła się 23 czerwca 1828 roku na zlecenie pruskiego rządu, a projekt stworzył Johann Leopold Ludwig Brese. Ukończenie budowy miało miejsce w 1842 roku, a fort został obsadzony przez wojsko w 1834 roku.
Modernizacje
Fort przeszedł szereg modernizacji, w tym:
- Budowa prochowni w 1838 roku, przekształcanych w kolejnych latach.
- Instalacja stanowisk dla dział w 1882 roku.
- Budowa radiostacji i schronu sanitarnego na początku XX wieku.
Lata 1918–1939
W 1918 roku Cytadela miała załogę liczącą około 800 ludzi, w tym około 50 Polaków. Po wybuchu Powstania Wielkopolskiego, Polacy przejęli kontrolę nad fortem, co miało kluczowe znaczenie dla komunikacji między Poznaniem a Berlinem. W kolejnych latach fort stał się bazą dla batalionów telegraficznych oraz jednostek wspierających.
II wojna światowa
Cytadela była ostatnim punktem oporu niemieckiego i została zdobyta 23 lutego 1945 roku. W trakcie walk częściowo zniszczono jej fortyfikacje, a najbardziej ucierpiała redita koszarowa.
Lata powojenne
W 1946 roku na stokach Cytadeli miała miejsce ostatnia publiczna egzekucja w Polsce. W latach 1963–1970 fort został przekształcony w Park Cytadela, co wiązało się z systematyczną rozbiórką fortu. Cegła z rozbiórki posłużyła do odbudowy zniszczonych miast, w tym Warszawy i Poznania.
