Jan Dembowski
Jan Dembowski herbu Jelita, również znany jako Dębowski, był baronem, działaczem politycznym i generałem brygady Wojska Polskiego, urodzonym około 1770 roku w Dębowej Górze, a zmarłym w 1823 roku. Pochodził z rodziny żydowskich frankistów-neofitów.
Życiorys
Dembowski był synem Andrzeja i bratem Ludwika. W młodości pracował jako kopista Ignacego Potockiego, a później został jego sekretarzem. W czasie Sejmu Czteroletniego współpracował z Kuźnicą Kołłątajowską, a w okresie Targowicy był głównym informantem Potockiego. Brał udział w powstaniu kościuszkowskim, pełniąc funkcję członka Komisji Porządkowej Księstwa Mazowieckiego. W 1794 roku zorganizował egzekucję podejrzanych o zdradę.
Jako oficer Legionów Polskich we Włoszech, Dembowski był adiutantem generała Jana Henryka Dąbrowskiego. Od 1802 roku służył w armii włoskiej, biorąc udział w kampaniach Napoleona Bonaparte w Hiszpanii (1808-1810) i w Rosji (1812). Po wojnach napoleońskich został gubernatorem Ferrary. Otrzymał odznaczenia, w tym Krzyż Komandorski Orderu Korony Żelaznej oraz Krzyż Oficerski Orderu Legii Honorowej.
Działalność masońska
W 1804 roku Dembowski został członkiem loży wolnomularskiej La Providenza w Neapolu, a od sierpnia 1805 roku pełnił funkcję wielkiego dozorcą Wielkiego Wschodu Włoch w Mediolanie.
Twórczość
Dembowski był również autorem wielu istotnych dzieł. Jego ważniejsze utwory to:
- Listy polityczne z Warszawy do Ignacego Potockiego, 1792-1794 – zbiór 176 listów, wydany w 1961 roku.
- Krótkie opisanie formacji legionów i czynności generała Dąbrowskiego – niewydane dzieło.
Posiadał także bogaty zbiór korespondencji, w tym listy do Ignacego Potockiego oraz Józefa Wybickiego.
Przypisy
Jan Dembowski był znaczącą postacią w historii Polski, jako członek komisji porządkowych powstania kościuszkowskiego oraz aktywny uczestnik wydarzeń politycznych i wojskowych swojej epoki.
