W poniedziałek obchodzimy wigilię Bożego Narodzenia według kalendarza juliańskiego, co oznacza, że wierni Kościoła prawosławnego oraz staroobrzędowcy w Polsce świętują 13 dni po katolikach. Para prezydencka złożyła życzenia wszystkim prawosławnym oraz wiernym Kościołów wschodnich w naszym kraju.
Kalendarz Juliański w Polskim Prawosławiu
Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny (PAKP) korzysta z kalendarza juliańskiego, który jest znacznie starszy niż kalendarz gregoriański, wprowadzony w 1582 roku przez papieża Grzegorza XIII. To właśnie ten kalendarz był używany w pierwszych wiekach chrześcijaństwa i do dziś pozostaje w użyciu w ponad 90 procentach prawosławnych parafii w Polsce.
Wigilia Bożego Narodzenia przypada na 6 stycznia w kalendarzu gregoriańskim, co sprawia, że święto to obchodzą głównie wierni wschodnich terenów Polski, zwłaszcza w województwie podlaskim, gdzie kumulują się największe skupiska prawosławnych.
Wigilia i tradycje postne
Święta poprzedza 40-dniowy post, który wielu wiernych szczególnie rygorystycznie przestrzega, zwłaszcza w dniach bezpośrednio poprzedzających wigilię. W tym dniu, niektórzy powstrzymują się od picia napojów aż do chwili spożycia uroczystej kolacji. W zależności od regionu, wigilię nazywa się różnie: od nawieczerzy, przez soczelnik, aż po swiaty wieczer. Nazwa „soczelnik” wywodzi się od gotowanej pszenicy z miodem, która jest tradycyjnym elementem stołu wigilijnego.
Uroczystość wigilijna zaczyna się modlitwą oraz dzieleniem prosforą, czyli chlebem liturgicznym. Współcześnie prosfora ma postać małych, okrągłych bułeczek, używanych do sakramentu komunii w Kościele wschodnim.
Pomoc dla potrzebujących
W Białymstoku, gdzie znajduje się istotne skupisko prawosławnych, organizacje takie jak Bractwo Młodzieży Prawosławnej zorganizowały zbiórkę żywności, która pozwoliła na przygotowanie około 1,2 tysiąca paczek dla potrzebujących. Ośrodek Miłosierdzia „Eleos” zorganizował także wigilię dla ponad 40 osób bezdomnych, ubogich i samotnych, które są wsparciem dla społeczności przez cały rok.
Świąteczne ceremonie
W nocy z poniedziałku na wtorek, wierni będą uczestniczyć w uroczystych jutrzniach i liturgiach. Zależnie od lokalnych tradycji, rozpoczynają się one późnym wieczorem, w okolicach północy lub o 2 nad ranem. W przeciwieństwie do katolików, w Kościele prawosławnym nie ma tradycji budowania szopek. Zamiast tego, centralnym elementem ceremonii jest ikona przedstawiająca narodzenie Chrystusa oraz krzyż, a także żywe choinki.
Prawosławie w Polsce
Prawosławie jest drugim co do liczby wiernych wyznaniem w Polsce, z szacunkową liczbą 450-500 tys. wiernych. Według danych z Narodowego Spisu Powszechnego z 2021 roku, przynależność do Kościoła prawosławnego zadeklarowało niecałe 151,7 tys. osób, co daje nam pewien obraz sytuacji w kraju.
Staroobrzędowcy, którzy także obchodzą Boże Narodzenie według kalendarza juliańskiego, to jedna z najmniejszych grup religijnych w Polsce, licząca około 1-2 tys. osób, z największymi skupiskami na Suwalszczyźnie. Od 2023 roku grekokatolicy w Polsce przeszli na kalendarz gregoriański, co oznacza, że teraz również obchodzą Boże Narodzenie w tym samym czasie, co katolicy.
W ten sposób zbliżamy się do jednego z najważniejszych okresów w roku dla wielu Polaków, niezależnie od wyznania. Jak widać, tradycje i obyczaje, mimo różnic, łączą nas wszystkich w poszukiwaniu spoko
