Ekstaza świętej Teresy
„Ekstaza świętej Teresy” to barokowa rzeźba stworzona przez Giovanniego Lorenzo Berniniego w latach 1647-1652 na zlecenie kardynała Cornaro. Dzieło jest umiejscowione w kaplicy rodowej kardynała w kościele Santa Maria della Vittoria w Rzymie i przedstawia moment wizji świętej Teresy z Avili oraz anioła.
Rzeźba, wykonana z białego marmuru, jest umieszczona w niszy ołtarzowej, oddzielonej od reszty kościoła niską balustradą. Jej kompozycja ma charakter teatralny, co podkreślają rzeźby członków rodziny fundatora umieszczone w lożach po bokach kaplicy.
Opis sceny
Bernini ukazał moment, w którym Teresa, osłabiona, oczekuje na włócznię anioła, która przeszyje jej serce, przynosząc zarówno ból, jak i radość. Święta unosi się na obłoku, z nogą i ręką zwisającymi bezwładnie, a jej zamknięte oczy oraz lekko otwarte usta wyrażają intensywne emocje. Młodzieńczy anioł, z tajemniczym uśmiechem, wyciąga w jej kierunku strzałę.
Obie postacie otoczone są fałdami szat, które tworzą wrażenie jedności. Nad nimi znajduje się niewidoczne okno, przez które wpada światło, podkreślające blask złotych promieni w tle. Jak zauważył Jan Białostocki, „wnikliwość obserwacji i przemyślane użycie środków tworzących iluzję” wywołują silne emocje u widza.
Znaczenie i wpływ
Według Juliana Pagaczewskiego, dzieło stało się najsławniejszym przedstawieniem ekstazy, będąc najlepszym plastycznym wyrazem mistyczno-ekstatycznego kierunku w czasach kontrreformacji. Wzbudziło zachwyt współczesnych, co doprowadziło do licznych powtórzeń rozwiązań Berniniego, w tym motywu obłoku z puttami. Jednak w późniejszych latach krytyka skupiła się na pewnych elementach, takich jak przedstawienie aniołów i erotyzm w dziele.
Podsumowanie
„Ekstaza świętej Teresy” Berniniego to osiągnięcie barokowej sztuki, łączące emocje religijne z innowacyjną formą rzeźby. Dzieło to do dziś budzi kontrowersje i podziw, będąc znakomitym przykładem artystycznego wyrazu epoki kontrreformacji.
