Zatoczek malutki (Gyraulus crista)
Zatoczek malutki to gatunek ślimaka słodkowodnego z rodziny zatoczkowatych (Planorbidae), występujący powszechnie w Palearktyce, w tym w Polsce. Preferuje stałe zbiorniki wodne oraz cieki o wolnym prądzie, często zasiedlając roślinność wodną. Charakteryzuje się małymi rozmiarami oraz znaczną zmiennością fenotypową muszli.
Taksonomia
Gatunek został opisany przez Linneusza jako Nautilus crista i należy do rodzaju Gyraulus. W polskiej nomenklaturze funkcjonuje jako zatoczek malutki.
Cechy morfologiczne
- Najmniejszy polski ślimak słodkowodny.
- Szerokość muszli: 2-3,5 mm, wysokość: 0,5-0,85 mm.
- Muszla płaska, składająca się z trzech skrętów; ostatni skręt jest znacznie szerszy.
- Barwa muszli: zielonkawo-szara lub szaro-żółta, cienka i łamliwa.
Wyróżnia się trzy formy morfologiczne:
- G. crista f. nautileus – muszla gładka, krawędź tępa.
- G. crista f. cristatus – muszla z żeberkami, krawędź wyraźnie zaznaczona.
- G. crista f. spinulosus – muszla z kolcami, krawędź ostra.
Występowanie
Zatoczek malutki występuje w Palearktyce oraz Ameryce Północnej. W Polsce jest gatunkiem pospolitym, występującym na niżu oraz w niższych partiach gór.
Biologia i ekologia
Zajmowane siedliska
Gatunek zamieszkuje różnorodne zbiorniki wodne, takie jak jeziora, stawy oraz cieki o wolnym prądzie. Najczęściej można go spotkać w strefie litoralu, wśród roślin wodnych i glonów. Wykazuje tolerancję na pH wody (5,9–8,45), ale unika zbiorników okresowo wysychających. Może występować w zbiornikach z wysokim poziomem zanieczyszczenia.
Odżywianie
Zatoczek malutki żywi się glonami, obumarłymi szczątkami roślin oraz innymi organicznymi materiałami.
Rozmnażanie
Jest hermafrodytą, rozmnażającym się raz w roku, zazwyczaj wczesną wiosną. Kokony jajowe składane są na roślinach wodnych, a młode wylęgają się po około 10-12 dniach.
Zagrożenia i ochrona
Gatunek nie jest zagrożony; w IUCN ma status LC. W niektórych krajach, takich jak Szwajcaria i Łotwa, jednak uznawany jest za gatunek zagrożony.
