Pojęcie pogromu
Pogrom, pochodzący z rosyjskiego terminu po gromu, oznacza rozgromienie, klęskę, wymordowanie lub unicestwienie. Termin ten zyskał popularność po 1905 roku, gdy angielska prasa zaczęła go używać do opisu antysemickich wydarzeń w Imperium Rosyjskim, związanych z ekscesami Czarnej Sotni. Pogromy to brutalne wystąpienia skierowane przeciwko mniejszościom narodowym i religijnym, obejmujące zabójstwa, pobicia, zniszczenie mienia oraz rabunki. Mogą mieć charakter zarówno spontaniczny, jak i planowany.
Geneza pojęcia
Pojęcie pogromu zyskało na znaczeniu na przełomie XIX i XX wieku, głównie w kontekście antyżydowskiej przemocy w Imperium Rosyjskim. W wyniku zamachu na cara Aleksandra II w 1881 roku, miało miejsce około 250 przypadków przemocy wobec Żydów. Druga fala pogromów miała miejsce w latach 1903–1906, skutkując 690 incydentami. Trzecia fala w latach 1919–1921 przyniosła jeszcze większe tragedie, z 1326 pogromami i śmiercią 50-60 tysięcy osób, w tym masakrami całych dzielnic żydowskich.
Wcześniejsze pogromy
Pogromy mają długą historię, występując także w średniowiecznej Europie, co prowadziło do migracji Żydów do Królestwa Polskiego. Wzrost antyżydowskich nastrojów często związany był z chrześcijańskimi uprzedzeniami, szczególnie w trakcie krucjat. W starożytnym Rzymie ofiarami pogromów padali zarówno Żydzi, jak i chrześcijanie.
Pogromy innych grup etnicznych
Zjawisko pogromów dotyczy nie tylko Żydów, ale także innych grup etnicznych. Przykłady obejmują:
- Prześladowania zachodnioeuropejskich chrześcijan w Bizancjum
- Pogromy Romów w Europie
- Pogrom Sikhów w Indiach (1984)
- Pogromy muzułmanów w Indiach (Ajodhja)
- Pogromy Chińczyków w Azji Południowo-Wschodniej
- Prześladowania szyitów w krajach sunnickich
- Pogromy mieszkańców Kaukazu i Azji Środkowej w Rosji
- Prześladowania chrześcijan w Indii oraz Nigerii
