Nefron – jednostka funkcjonalno-strukturalna nerki
Nefron to podstawowa jednostka nerki, składająca się z ciałka nerkowego oraz kanalika nerkowego. W ludzkiej nerce znajduje się około miliona nefronów, ich liczba może sięgać od 1 do 4 milionów.
Ciałko nerkowe (ciałko Malpighiego)
Ciałko nerkowe składa się z kłębuszka nerkowego oraz torebki Bowmana. W procesie filtracji kłębuszkowej powstaje mocz pierwotny, który jest przesączoną krwią pozbawioną białek. Obie nerki produkują od 110 do 220 litrów moczu pierwotnego dziennie, podczas gdy mocz ostateczny wynosi tylko około 1,5 litra.
Kłębuszek nerkowy
Kłębuszek nerkowy składa się z sieci naczyń włosowatych, gdzie dwie tętnice (doprowadzająca i odprowadzająca) generują ciśnienie niezbędne do filtracji krwi.
Torebka kłębuszka
Torebka kłębuszka składa się z dwóch blaszek:
- Blaszka wewnętrzna – przylega do kłębuszka i zawiera komórki epicytów z beleczkowatymi wypustkami.
- Blaszka zewnętrzna – zbudowana z nabłonka jednowarstwowego płaskiego, z wyższymi komórkami niż epicyty.
Między blaszkami znajduje się światło torebki, gdzie spływa mocz pierwotny. Miejsce przejścia blaszek nazywamy biegunem naczyniowym, a miejsce przejścia w kanalik bliższy – biegunem moczowym.
Kanalik nerkowy
Kanalik nerkowy składa się z nabłonka jednowarstwowego brukowego, który umożliwia intensywny transport jonów. W kanaliku powstaje mocz ostateczny w wyniku resorpcji i sekrecji.
Kanalik kręty I rzędu (kanalik proksymalny)
Kanalik kręty I rzędu jest częścią nefronu, gdzie zachodzi resorpcja zwrotna oraz sekrecja kanalikowa. Powracają tu woda, jony i związki organiczne, podczas gdy niektóre substancje są wydzielane do światła kanalika.
Pętla nefronu (pętla Henlego)
Pętla nefronu składa się z ramienia zstępującego (przepuszczalnego dla wody) i wstępującego (przepuszczalnego dla jonów soli). W tej części nefronu dochodzi do zagęszczenia moczu dzięki mechanizmowi wzmacniacza przeciwprądowego.
Kanalik kręty II rzędu (kanalik dystalny)
Kanalik kręty II rzędu jest miejscem, gdzie dochodzi do nadobowiązkowej resorpcji, co prowadzi do powstania ostatecznego moczu. Ujście kanalika dystalnego prowadzi do kanału zbiorczego.
Regulacja hormonalna
- Wazopresyna (ADH) – zmniejsza wydzielanie moczu, zwiększając wchłanianie wody w kanalikach.
- Aldosteron – zwiększa resorpcję sodu i sekrecję potasu, co podnosi ciśnienie krwi.
