Własność Podzielona
Własność podzielona to forma własności, w której prawa właścicielskie są rozdzielone pomiędzy różne podmioty. Jest to koncepcja, która miała swoje początki w feudalnej strukturze własności ziemi.
Historia
Koncepcja własności podzielonej została opracowana przez szkołę glosatorów, a jej najprawdopodobniejszym twórcą był Johannes Bassianus, działający w drugiej połowie XII wieku. Glosatorzy wyprowadzili tę formę własności z rzymskich przepisów dotyczących skargi windykacyjnej, która, mimo że pierwotnie była elementem ochrony petytoryjnej, przysługiwała również emfiteucie oraz superficjariuszowi.
Własność podzielona była powszechnie stosowana w Europie do połowy XIX wieku. Francuski Code civil z 1804 roku był pierwszym kodeksem cywilnym, który zrezygnował z tej formy, chociaż nadal była obecna w austriackim kodeksie ABGB z 1811 oraz w Landrechcie pruskim z 1794. Jej znaczenie praktyczne zanikło po uwłaszczeniu chłopów, które w Austrii miało miejsce w 1848 roku, a w Prusach rozpoczęto w 1807 roku.
Charakterystyka
Własność podzielona różniła się w zależności od regionu Europy. Najczęściej dotyczyła podziału między seniorem a wasalem, ale w niektórych krajach istniał także podział między właścicielem (szlachcicem) a nieszlacheckimi użytkownikami ziemi. Właściciel użytkowy miał prawo do korzystania z nieruchomości, podczas gdy właściciel zwierzchni pobierał część pożytków, co w praktyce oznaczało pobieranie quasi-czynszów.
Właściciel zwierzchni często posiadał także uprawnienia publicznoprawne względem osiadłej ludności, a prawo do rozporządzania własnością przysługiwało zazwyczaj jemu. W niektórych sytuacjach właściciel użytkowy mógł mieć prawo do alienacji dóbr, a senior miał prawo retraktu (wykupu).
Podsumowanie
Własność podzielona była kluczowym elementem feudalnego systemu prawnego, wpływając na relacje między właścicielami ziemi a ich użytkownikami. Jej znaczenie z czasem malało, a współczesne prawo cywilne zrezygnowało z tej struktury na rzecz bardziej jednolitych form własności.
