Towarzystwo Naukowe w Toruniu (TNT) to regionalne towarzystwo naukowe, założone w 1875 roku, które jest pierwszym polskim stowarzyszeniem naukowym na Pomorzu. Siedziba towarzystwa znajduje się przy ulicy Wysokiej 16, a od 2015 roku prezesem jest Andrzej Radzimiński.
Historia
Początki działalności
Towarzystwo zostało założone 16 grudnia 1875 roku w hotelu Pod Trzema Koronami. Pierwszym prezesem był Ignacy Łyskowski, a początkowo towarzystwo liczyło 34 członków. W 1876 roku liczba ta wzrosła do 130, jednak w kolejnych latach zaczęła maleć. Wydziały towarzystwa obejmowały: historyczno-archeologiczny, lekarsko-przyrodniczy i teologiczny. W 1876 roku powołano muzeum, a w 1881 roku rozpoczęto budowę nowej siedziby, ukończoną w 1882 roku.
Towarzystwo zaczęło wydawać czasopismo Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu w 1878 roku, które ukazywało się do 1884 roku. W latach 90. XIX wieku prezesami byli kolejno Witold Jaworowicz i ks. Stanisław Kujot, który reaktywował Roczniki oraz powołał czasopismo Fontes.
Okres międzywojenny
Po przyłączeniu Pomorza Nadwiślańskiego do Polski w 1920 roku, towarzystwo zmieniło swoje cele, a wśród członków dominowali przedstawiciele inteligencji miejskiej oraz artyści. W tym okresie kontynuowano wydawanie Roczników i Fontes. W latach 1923-1939 prezesem był ks. Alfons Mańkowski. Towarzystwo współpracowało z Książnicą Miejską oraz Muzeum Miejskim.
II wojna światowa
Podczas II wojny światowej towarzystwo zostało rozwiązane, a jego majątek skonfiskowany. Księgozbiór przejęła Stadtbibliothek Torun. Po wojnie towarzystwo odzyskało księgozbiór, a w 1945 roku odbyło się pierwsze powojenne Walne Zgromadzenie.
Czasy najnowsze
Po wojnie Towarzystwo przekształciło się w organizację zatrudniającą uczonych, z podziałem na trzy wydziały. W 2000 roku otrzymało Medal „Za zasługi dla Miasta Torunia”. Od 2015 roku prezesem jest prof. Andrzej Radzimiński.
Struktura organizacyjna
- Wydział I – Historyczny
- Wydział II – Filologiczno-Filozoficzny
- Komisja Filologiczna
- Komisja Filozoficzna
- Komisja Historii Sztuki i Konserwatorstwa
- Komisja Bibliografii i Bibliotekoznawstwa
- Wydział III – Matematyczno-przyrodniczy
- Wydział IV – Prawny
- Wydział V – Teologiczny
- Wydział VI – Ekonomii i Biznesu
Prezesi
- Ignacy Łyskowski (1875–1886)
- ks. Stanisław Kujot (1897–1914)
- ks. Alfons Mańkowski (1923–1939)
- ks. Paweł Czaplewski (1945–1948)
- prof. Konrad Górski (1948–1983)
- prof. Marian Biskup (1983–2004)
- prof. dr hab. Andrzej Woszczyk (2004–2012)
- prof. dr hab. Jan Kopcewicz (2012–2014)
- prof. dr hab. Andrzej Radzimiński (od 2015)
Towarzystwo Naukowe w Toruniu odgrywa kluczową rolę w życiu naukowym regionu, promując badania i edukację na Pomorzu.
