19 Pułk Artylerii Lekkiej
19 Pułk Artylerii Lekkiej (19 pal) był oddziałem artylerii lekkiej Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej, sformowanym w 1919 roku na podstawie rozkazu Generalnego Inspektora Artylerii. Dowódcą pułku był płk Kazimierz Radwiłłowicz.
Formowanie i Historia
Pułk powstał z artylerii 4 Dywizji gen. Żeligowskiego. W ciągu swojej historii brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej oraz kampanii wrześniowej 1939. W 1921 roku jednostka została przekształcona w 19 pułk artylerii polowej, a 31 grudnia 1931 roku zmieniła nazwę na 19 pułk artylerii lekkiej.
Kampania Wrześniowa 1939
W 1939 roku pułk został zmobilizowany zgodnie z planem mobilizacyjnym „W”. Zorganizowano cztery dywizjony, które stacjonowały w Nowej Wilejce, Lidzie i Mołodecznie. Po wybuchu II wojny światowej, 1 września 1939 pułk wziął udział w działaniach bojowych w ramach 19 Dywizji Piechoty w składzie Armii „Prusy”.
Działania Bojowe
Pułk walczył w rejonie Piotrkowa Trybunalskiego, gdzie jego dywizjony wspierały pułki piechoty. I dywizjon prowadził ostrzał w kierunku niemieckich oddziałów, a II dywizjon był zmuszony do wycofania się pod ostrzałem lotniczym. IV dywizjon, podobnie jak pozostałe, uczestniczył w działaniach mających na celu przetrwanie i organizację obrony.
Sztandar i Odznaki
Sztandar pułku został ufundowany w 1938 roku przez społeczeństwo Wilna. Na jego płacie umieszczono amarantowy krzyż oraz wizerunki symboliczne. Odznaka pamiątkowa, zatwierdzona w 1930 roku, przedstawiała srebrnego orła z Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari.
Dowódcy i Żołnierze
Pułk miał kilku dowódców, w tym płk. Kazimierza Radwiłłowicza oraz ppłk. Leona Pichla. Wśród żołnierzy pułku znalazły się ofiary zbrodni katyńskiej, których biogramy są dokumentowane.
Podsumowanie
19 Pułk Artylerii Lekkiej odegrał istotną rolę w historii Wojska Polskiego, uczestnicząc w ważnych wydarzeniach z okresu międzywojennego oraz II wojny światowej, a jego tradycje są pamiętane do dziś.
