Podatek liniowy
Podatek liniowy, znany również jako podatek płaski, jest metodą obliczania podatku, w której wysokość należnego podatku jest proporcjonalna do podstawy opodatkowania. Zwykle odnosi się do podatku dochodowego od osób fizycznych lub prawnych, gdzie wszyscy podatnicy płacą ten sam procent dochodu (np. 19%).
W węższym znaczeniu podatek liniowy oznacza brak progresji, a w szerszym uproszczenie systemu podatkowego poprzez zniesienie kwoty wolnej od podatku i ulg, co czyni go bardziej przejrzystym.
Zasadność podatku liniowego
Debata na temat zasadności wprowadzenia podatku liniowego jest intensywna. Zwolennicy argumentują, że jest on sprawiedliwszy od podatku progresywnego, gdyż każdy płaci ten sam procent swojego dochodu. Przeciwnicy podnoszą, że mniejszy wkład bogatszych osób może być równoważony przez większy wkład biedniejszych, co może prowadzić do nierówności.
Wprowadzenie podatku liniowego może być postrzegane jako bodziec rozwojowy, sprzyjający wzrostowi PKB i większym wpływom do budżetu, mimo niższej stawki. Krytycy natomiast zauważają, że taka struktura może być niesprawiedliwa, zwłaszcza dla osób o niskich dochodach.
Efekty ekonomiczne
Ocena efektów podatku liniowego jest złożona i zależy od kontekstu gospodarki oraz struktury społecznej. W teorii podatek progresywny może zniechęcać do dodatkowej pracy, ale badania pokazują, że podaż pracy jest mało wrażliwa na opodatkowanie. W przypadku osób bogatych obserwuje się wyższą elastyczność w unikaniu podatków.
Niektóre analizy wskazują, że podatek liniowy może pogłębiać nierówności gospodarcze, zwłaszcza w społeczeństwach z już znacznymi różnicami w dochodach. Wyniki badań są niejednoznaczne, a niektóre modele sugerują, że w państwach z niskim poziomem nierówności podatek liniowy może być korzystny.
Podatek liniowy na świecie
Podatek liniowy funkcjonuje w wielu krajach Europy, takich jak Estonia, Łotwa, Litwa, Rosja i Ukraina, z różnymi stawkami (10% – 44%). W przeciwieństwie do tego, w krajach takich jak Szwecja i USA obowiązuje progresywna skala podatkowa, która finansuje różnorodne usługi społeczne.
W Polsce temat podatku liniowego był szeroko omawiany w kontekście wyborów parlamentarnych w 2005 roku. Zwolennicy postulowali, że jego wprowadzenie może przyczynić się do przyspieszenia wzrostu gospodarczego, zauważając, że skale progresywne lepiej sprawdzają się w rozwiniętych gospodarkach.
