Wymowa tradycyjna łaciny
Wymowa tradycyjna łaciny jest przekazywana z pokolenia na pokolenie, od czasów Cesarstwa Rzymskiego, i różni się w zależności od kraju. Uległa ona procesom fonetycznym, które miały miejsce w lokalnych językach, co sprawia, że zasady wymowy mogą się znacznie różnić.
Cechy charakterystyczne
Wymowa ta jest zgodna z barokową odmianą pisowni łacińskiej i w większości przypadków stosuje zasady fonetyczne znane z języka polskiego. Polska wymowa łaciny jest zbliżona do średniowiecznej wersji, bazującej na wymowie frankońskiej z IX wieku, z charakterystycznym dla tego okresu przejściem głoski [cz] w [c].
Współczesne stosowanie
Wymowa tradycyjna bywa anachronizmem, zwłaszcza w kontekście tekstów starożytnych, gdzie lepsza jest wymowa restytuowana. Tradycyjna wymowa jest jednak nadal używana w kontekście terminologii prawniczej, medycznej oraz cytatów w innych językach. Umożliwia to lepsze zrozumienie przez słuchaczy, którzy są przyzwyczajeni do tego sposobu wymawiania łaciny.
W liturgii katolickiej, przed Soborem Watykańskim II, obowiązywała wymowa odpowiednia dla danego języka. Obecnie, w kontekście wielojęzyczności, preferuje się zastosowanie wymowy włoskiej, chociaż polska wymowa jest akceptowalna z uwagi na swoje podobieństwo do późnostarożytnej i wczesnośredniowiecznej.
Opis wymowy
Akcent w wymowie tradycyjnej jest taki sam jak w łacinie klasycznej.
Samogłoski
Samogłoski A, E, I, O, U wymawia się jak w języku polskim. Samogłoska Y jest wymawiana jak „i”.
- Dwugłoski:
- AU, EU, EI, UI wymawiamy jako „ał”, „eł”, „ej”, „uj”.
- AE i OE wymawiamy jak „e”.
Spółgłoski
- C przed samogłoskami tylnymi jako „k”, a przed przednimi jako „c”.
- CH wymawiamy jak „ch”.
- G identyczne z polskim „g”.
- PH wymawiamy jak „f”.
- QU wymawiamy jak „kw”.
- Z w wyrazach greckich jako „z” lub „dz”.
- Spółgłoski podwojone wymawiamy z przytrzymaniem, np. „accola” jako „akkola”.
Wymowa tradycyjna ma znaczenie historyczne i kulturowe, a jej znajomość jest istotna w kontekście literatury, liturgii oraz terminologii specjalistycznej.
