Wiersz sylabotoniczny

Wiersz sylabotoniczny to forma poezji oparta na systemie wersyfikacyjnym zwanym sylabotonizmem, charakteryzującym się stabilizacją akcentów na określonych sylabach wersu. W polskim sylabotonizmie akcenty stabilizują się w średniówce i klauzuli, co sprawia, że wiersz sylabiczny ma cechy sylabotoniczne.

Rodzaje stóp metrycznych w polskiej wersyfikacji

jamb: ’ – –
trochej: ’ – –
daktyl: ’ – – –
amfibrach: ’ – –
anapest: ’ – –
peon III: ’ – – – –

Historia

Sylabotonizm zyskał popularność pod koniec XVIII wieku i stał się charakterystyczny dla romantycznej liryki XIX wieku. W polskiej poezji prekursorami tej formy byli Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki i Cyprian Kamil Norwid. Mistrzowie sylabotonicznej techniki wierszowania to m.in. Adam Asnyk, Maria Konopnicka i Julian Tuwim.

Przykłady w poezji

Wiersze sylabotoniczne występują w dziełach wielu polskich poetów, w tym:

Adam Mickiewicz: Czaty, Trzech budrysów
Juliusz Słowacki: Duma o Wacławie Rzewuskim
M. Konopnicka: Rota
Julian Tuwim: Zadymka
B. Leśmian: Dziewczyna
C. Miłosz: Walc

Rodzaje wierszy sylabotonicznych

Oto kilka przykładów wierszy w różnych stopach metrycznych:

Wiersz trocheiczny

A czy znasz ty, bracie młody,  
Twoje ziemie, twoje wody?

Wiersz amfibrachiczny

Puch czarny, puch miękki pod głowę podłożmy,  
Śpiewajmy, a cicho - nie trwożmy, nie trwożmy.

Wiersz jambiczny

Na szczytach Tatr, na szczytach Tatr,  
Na sinej ich krawędzi,

Wiersz daktyliczny

Dzielny Almanzor, widząc swe roty  
Zbite w upornej obronie,

Sylabotonizm w literaturach obcych

Sylabotonizm występuje również w literaturze angielskiej, niemieckiej, rosyjskiej oraz czeskiej, gdzie dominują różne stopy metryczne. W angielskiej wersyfikacji najpopularniejszy jest jamb pięciostopowy, często w formie blank verse.