Zduństwo
Zduństwo to rzemiosło związane z budową i naprawą pieców, takich jak piece pokojowe, kuchenne, chlebowe oraz kominki. Osoba wykonująca tę profesję nazywana jest zdunem.
Historia
Początki zduństwa sięgają średniowiecza, kiedy to garncarze zajmowali się zarówno produkcją kafli, jak i budową pieców. W XVIII wieku zduństwo zyskało na znaczeniu, a rzemieślnicy zaczęli organizować się w cechy. Proces nauki zawodu obejmował terminowanie u mistrza, a następnie praktykę jako czeladnik.
Do XIX wieku piece kaflowe były drogie i dostępne głównie dla szlachty oraz duchowieństwa. Chłopi budowali prostsze piece kuchenne. Kafle, produkowane od XIV/XV wieku, były różnorodne pod względem wzorów i kolorów. W XVIII wieku rozpoczęto masową produkcję kafli w manufakturach, co wpłynęło na tradycyjne rzemiosło.
W połowie XIX wieku zawód zduna zyskał na specyfice, gdyż garncarze zajmowali się produkcją kafli, a zdunowie ich montażem. Po II wojnie światowej piece były głównym źródłem ciepła w mieszkaniach, jednak z czasem zaczęto wprowadzać centralne ogrzewanie. Na przełomie XX i XXI wieku wzrosło zainteresowanie tradycyjnymi metodami ogrzewania oraz budową kominków.
Materiały i narzędzia
Do budowy pieców używa się różnych materiałów, w tym:
- cegła czerwona pełna
- prostki szamotowe
- kafle
- drut stalowy
- glina
- elementy żeliwne (ruszty, drzwiczki, płyty kuchenne)
Narzędzia wykorzystywane przez zdunów obejmują:
- młotek murarski
- nożyk zduński
- gładzik
- punktak (dornik)
- szczypce do łamania kafli
- przybory pomiarowe (pion, poziomica, kątownica)
Podsumowanie
Zduństwo, jako tradycyjne rzemiosło, ma bogatą historię, która ewoluowała wraz z rozwojem technologicznym i zmianami społecznymi. Obecnie, pomimo spadku zainteresowania, powraca trend na tradycyjne metody ogrzewania, w tym budowę kominków, co może przyczynić się do ożywienia zawodu zduna.
