Krzyż Partyzancki
Krzyż Partyzancki to polskie odznaczenie wojskowe, które było nadawane w latach 1945–1999. Jego celem było upamiętnienie i nagrodzenie żołnierzy oddziałów partyzanckich walczących z hitlerowskim okupantem.
Historia
Ustanowiony dekretem Rady Ministrów z 26 października 1945 roku, Krzyż Partyzancki miał na celu uhonorowanie bohaterskiej walki o niepodległość, wolność i demokrację. Został uznany za odznaczenie wojenne w ustawie z 1960 roku. W latach 1944–1960 nie istniały jasne przepisy dotyczące kolejności noszenia odznaczeń. Od 1960 roku Krzyż Partyzancki zajmował miejsce pomiędzy innymi odznaczeniami, a nadawanie go zakończono 8 maja 1999 roku.
Zasady nadawania
Krzyż Partyzancki nadawano organizatorom, dowódcom i członkom oddziałów partyzanckich walczących z Niemcami w Polsce oraz za granicą, a także cudzoziemcom. Odznaczenie nadawało Prezydium Krajowej Rady Narodowej, Rada Państwa oraz Prezydent RP.
Opis odznaki
Odznaka Krzyża Partyzanckiego to równoramienny złocony krzyż o wymiarach 38 × 38 mm, z ornamentowanym obramowaniem. Na awersie znajduje się orzeł oraz napis „ZA – POLSKĘ – WOLNOŚĆ – i LUD”. Na rewersie widnieje napis „PARTYZANTOM” oraz daty 1939 i 1945. Wstążka odznaczenia jest ciemnozielona z czarnymi paskami po bokach.
Odznaczeni
Pierwsze odznaczenia przyznano 12 czerwca 1946 roku. Wśród odznaczonych znaleźli się m.in.:
- Michał Rola-Żymierski
- Edward Osóbka-Morawski
- Władysław Gomułka
- Franciszek Jóźwiak
- Marian Spychalski
- Aleksander Zawadzki
- Władysław Kowalski
- Józef Cyrankiewicz
Miejscowości, które otrzymały Krzyż Partyzancki to m.in. Buczkowice, Kaniów, Kroczyce, Lędziny, Mstów oraz Różaniec.
Od 1945 do 1989 roku nadano łącznie 76 664 Krzyży Partyzanckich, a w latach 1990–1999 przyznano dodatkowo 17 386 odznaczeń. Łączna liczba przyznanych krzyży wynosi 94 025.
