1 Pułk Szwoleżerów-Lansjerów Gwardii Cesarskiej
1 Pułk Szwoleżerów-Lansjerów Gwardii Cesarskiej (fr. 1er régiment de chevau-légers lanciers polonais de la Garde impériale) był elitarnym oddziałem polskich szwoleżerów, który istniał w latach 1807–1815. Został utworzony na mocy dekretu Napoleona 6 kwietnia 1807 roku, a jego dowódcą był Wincenty Krasiński. Pułk brał udział w wojnach napoleońskich, w tym w słynnej szarży na przełęczy Somosierra oraz w bitwach pod Wagram i nad Berezyną.
Początki
Formowanie pułku rozpoczęło się z inicjatywy Polaków, którzy pragnęli stworzyć prestiżowy oddział w Gwardii Cesarskiej. Po kampanii 1806/1807 Napoleon zgodził się na utworzenie pułku, co miało na celu zarówno zabezpieczenie lojalności polskiego ziemiaństwa, jak i uznanie dla polskiego wkładu w jego zwycięstwa. Pułk złożony był głównie z elitarnych ochotników, a jego organizacja miała charakter elitarny, co budziło pewne kontrowersje wśród weteranów.
Organizacja, umundurowanie i uzbrojenie
Pułk składał się z czterech szwadronów, a jego stan wynosił około 1000 żołnierzy. Mundur szwoleżerów był granatowy z amarantowymi akcentami, a uzbrojenie obejmowało szable, karabinki oraz lance. Hymnem pułku był „Marsz trębaczy”. Szwoleżerowie brali udział w wielu bitwach, a ich legendarną szarżę na przełęczy Somosierra uznaje się za jedno z najważniejszych osiągnięć polskiej kawalerii.
Szlak bojowy
- Hiszpania: Pułk uczestniczył w koronacji króla Józefa w Madrycie oraz w szarży na przełęczy Somosierra.
- 1809-1811: Brał udział w bitwie pod Wagram, gdzie zdobył lance od ułanów Schwarzenberga.
- Rosja: W 1812 roku walczył w bitwach pod Wilnem, Smoleńskiem i Borodino, a także eskortował Napoleona z Kremla podczas odwrotu.
- 1813-1815: Brał udział w kampaniach w Niemczech i obronie Francji, aż do abdykacji Napoleona.
Koniec istnienia i tradycja
Po abdykacji Napoleona pułk został rozwiązany, a jego tradycje kontynuował 1 Pułk Szwoleżerów Józefa Piłsudskiego w II Rzeczypospolitej. Współczesne widowiska historyczne, takie jak „Powrót szwoleżerów”, kultywują pamięć o dziedzictwie tego elitarniego oddziału.
