Leje krasowe
Leje krasowe, znane także jako lejki krasowe czy wertel krasowy, to naturalne formy ukształtowania terenu. Charakteryzują się okrągłym lub eliptycznym zagłębieniem, które zazwyczaj ma głębokość mniejszą niż średnica. Ich średnica może wynosić od kilkudziesięciu centymetrów do kilkuset metrów. Leje krasowe występują na całym świecie i mogą formować się stopniowo lub pojawiać się nagle.
Powstawanie lejów krasowych
Leje krasowe tworzą się w wyniku erozji podłoża skalnego, szczególnie wapień, przez wodę. Mogą powstawać również na skutek zawalenia stropu jaskiń lub obniżenia lustra wody. W miejscach, gdzie dominują skały łatwo rozpuszczalne, jak wapień czy halit, proces ten przebiega intensywniej. Z czasem w wyniku erozji powstają puste przestrzenie i groty. Nagłe zawalenie stropu może prowadzić do dramatycznych skutków, zwłaszcza w obszarach miejskich.
W Polsce przykłady lejów krasowych można zobaczyć w Geoparku Krajowym Góra Świętej Anny.
Przykłady znanych lejów krasowych
- Bimmah Sinkhole – owalny lej w Omanie o wymiarach 50 na 70 metrów i głębokości 20-30 metrów.
- Blue Hole – rozpadlina w Morzu Czerwonym, głębokość 102 metry, średnica 60 metrów.
- Crveno Jezero – największy lej krasowy w Europie w Chorwacji, średnica 450-500 metrów, głębokość 530 metrów.
- Dean’s Blue Hole – najgłębszy lej morski na Bahamach, głębokość 202 metry.
- Heavenly Pit – największy lej krasowy na świecie, głębokość 320 metrów, znajduje się w Chinach i jest wpisany na listę UNESCO.
Podsumowanie
Leje krasowe są fascynującymi formami geologicznymi, które powstają w wyniku erozji skał przez wodę. Występują w różnych miejscach na świecie i mogą mieć znaczący wpływ na otoczenie, zarówno naturalne, jak i miejskie.
