Problemy ekonomiczne stanowią kluczowy czynnik w kontekście upadku rządu Olafa Scholza oraz będą głównym przedmiotem debaty w nadchodzących przedterminowych wyborach. Niemcy mogą podjąć decyzję dotyczące dyscypliny budżetowej lub zwiększenia wydatków, a także rozważyć skrajne opcje, takie jak wyjście z Unii Europejskiej, znane jako „dexit”. Ważnym zagadnieniem dla wyborców pozostaje także sytuacja w Ukrainie oraz związane z nią niemieckie wsparcie.
STAGNACJA GOSPODARCZA W NIEMCZECH
Niemiecka gospodarka znajduje się w stagnacji, co oznacza brak wzrostu przez 10 kolejnych kwartałów, czyli już od ponad dwóch lat. Minister gospodarki, Robert Habeck, przewiduje spadek PKB w 2024 roku. Obecnie 41% Niemców ocenia kondycję gospodarki jako „złą”, a 51% jako „średnią”.
Obecna sytuacja ekonomiczna wywołała napięcia w koalicji rządowej. W miniony poniedziałek Olaf Scholz nie zyskał wotum zaufania, co w praktyce oznacza, że przedterminowe wybory są spodziewane końcem lutego.
MOŻLIWOŚCI PARTII POLITYCZNYCH
Największe szanse na zwycięstwo w wyborach ma CDU, które cieszy się około 30% poparcia. Eksperci sugerują, że CDU może zaprosić do koalicji SPD, mimo że obie partie mają różne wizje rozwiązania bieżących problemów ekonomicznych. SPD uzyskuje w sondażach około 15% poparcia, a jej przywódca, Olaf Scholz, zmaga się z wewnętrznymi wyzwaniami, zwłaszcza w kontekście rosnącej popularności ministra obrony, Borisa Pistoriusa, który opowiada się za wzmocnieniem Bundeswehry i wsparciem Ukrainy. Scholz natomiast stara się przedstawiać SPD jako jedyną „partię pokoju” w centrum sceny politycznej.
W ostatnich dniach kanclerz ogłosił podniesienie płacy minimalnej do 15 euro za godzinę, co stanowi reakcję na propozycje skrajnie lewicowej BSW, która sugerowała 14 euro. SPD planuje również programy skierowane do emerytów oraz pracowników przemysłu, co może przynieść korzyści partii w nadchodzących wyborach.
CDU I JEJ PODJĘCIA WOBEC GOSPODARKI
Przewodniczący CDU, Friedrich Merz, akcentuje konieczność utrzymania pomocy dla Ukrainy, jednak jego przekaz skupia się głównie na kwestiach gospodarczych, w których CDU postrzegana jest jako bardziej kompetentna. Partia planuje obniżenie podatków oraz reformy świadczeń socjalnych, a także zlikwidowanie zasiłku obywatelskiego na rzecz mniejszego wsparcia, które ma zmotywować bezrobotnych do podjęcia pracy. CDU zamierza wprowadzić także kwotę wolną od podatku do 2 tys. euro dla pracujących emerytów oraz ograniczyć świadczenia dla ukraińskich uchodźców.
ROZKWIT SKRAJNEJ PRAWICY
W obliczu trudności gospodarczych rośnie poparcie dla skrajnie prawicowej Alternatywy dla Niemiec (AfD), która osiągnęła około 18% poparcia w sondażach. Partia ta, poza standardowymi postulatami, domaga się wyjścia z Unii Europejskiej, ograniczenia migracji oraz natychmiastowego zakończenia wojny w Ukrainie. W wypowiedzi dla „Die Welt” współprzewodniczący Tino Chrupalla podważył także sens członkostwa Niemiec w NATO.
Zieloni pod przywództwem Roberta Habecka koncentrują się na obronie przed skrajnymi propozycjami AfD oraz Sojuszu Sahry Wagenknecht (BSW), kierując swój przekaz głównie do młodych ludzi i kobiet. Ich poparcie wynosi obecnie około 10%.
NOWE SIŁY POLITYCZNE
BSW, założona przez Sahrę Wagenknecht w styczniu 2024 roku, zyskuje poparcie na poziomie 8%. Podobnie jak AfD, partia ta postuluje zakończenie wojny w Ukrainie oraz zwiększenie płacy minimalnej oraz wzmocnienie roli związków zawodowych. Lewica i liberałowie z FDP borykają się z problemami, znajdując się tuż poniżej progu wyborczego z poparciem na poziomie około 3%.
BUDŻET I INFRASTRUKTURA
W 2009 roku w Niemczech przyjęto tzw. hamulec budżetowy (Schuldenbremse), który ograniczał deficyt do 0,35% PKB. Polityka stabilności finansowej, zapoczątkowana przez Angelę Merkel, doprowadziła do nadwyżki budżetowej w latach 2012-2019, jednak odbiła się negatywnie na stanie infrastruktury. Pandemia oraz zakłócenia w łańcuchach dostaw spowodowały spadek niemieckiego eksportu.
W 2022 roku Niemcy odnotowały pierwszy deficyt handlowy. Rząd, starając się ominąć hamulce budżetowe, wprowadzał specjalne fundusze, jednak w listopadzie 2023 roku niemiecki Trybunał Konstytucyjny zakwestionował te praktyki, co ograniczyło możliwości planowania budżetu.
W kontekście negocjacji budżetu na 2025 rok FDP ostrzegło przed rezygnacją z koalicji, broniąc idei hamulca budżetowego. Finalnie, niektóre programy socjalne zostały anulowane, a wzrost nakładów na Bundeswehrę pokryto z funduszu specjalnego.
WYZWAŃ DLA NIEMIECKIEJ GOSPODARKI
Niemiecka gospodarka, korzystająca na globalizacji oraz ochronie ze strony USA, teraz staje przed wyzwaniami związanymi z rosnącą konkurencją ze strony Chin oraz protekcjonizmem. W szczególności sektor motoryzacyjny boryka się z problemami wynikającymi z konkurencji chińskich firm. Historia kryzysu, podobnego do obecnego, miała miejsce u schyłku lat 90., kiedy to Niemcy zmagali się z wysokim bezrobociem. Rząd Gerharda Schrödera wówczas ogłosił „Agendę 2010” z reformami aktywizującymi bezrobotnych. Dzięki stabilnym rządom Angeli Merkel, Niemcy przeszły stosunkowo spokojnie przez kryzys finansowy z 2008 roku.
Źródło/foto: Interia
