Separatyzm: Definicja i Rodzaje
Separatyzm, znany również jako separacjonizm, odnosi się do dążeń grup społecznych do wyodrębnienia się z większej całości. Najczęściej spotykanym przypadkiem jest separatyzm narodowościowy, który może przybierać formę secesji narodowej. Obejmuje on pragnienie uzyskania odrębności w sferze narodowej, politycznej, etnicznej lub religijnej oraz dążenie do utworzenia niezależnej struktury państwowej przez mniejszości narodowe.
Separatyzm a Regionalizm
Separatyzm często mylony jest z regionalizmem, który koncentruje się na pielęgnowaniu kulturowej i społecznej odrębności regionów. W niektórych przypadkach regionalizm może przerodzić się w separatyzm. Warto również odróżnić separatyzm od irredentyzmu, który polega na dążeniu do przyłączenia terytoriów do innego państwa.
Separatyzm w Polsce
W Polsce separatyzm miał swoje przejawy w różnych okresach historycznych, szczególnie w kontekście sporów terytorialnych. W latach 1918–1920, podczas sporu polsko-czechosłowackiego o Śląsk Cieszyński, działały organizacje takie jak:
- Śląska Partia Ludowa
- Związek Ślązaków (52 tys. członków)
- Śląska Partia Socjaldemokratyczna
W latach 1918–1922, w czasie sporu polsko-niemieckiego o Górny Śląsk, powstał Związek Górnoślązaków (ok. 500 tys. członków) oraz inne mniejsze organizacje separatystyczne, takie jak:
- Jedność Górnośląska w Bytomiu
- Wydział Górnośląski
- Komitet Górnośląski w Rybniku
- Komitet na rzecz Ustanowienia Wolnego Państwa Górnośląskiego w Katowicach
Po przyłączeniu części Górnego Śląska do Polski, kontynuowano działalność organizacji separatystycznych, w tym Związku Obrony Górnoślązaków i Niezależnej Śląskiej Partii Pracy. Podczas II wojny światowej, niemieccy okupanci wspierali nowe ruchy separatystyczne, takie jak Goralenvolk.
W latach 2007–2010 istniał Śląski Ruch Separatystyczny, który był zarejestrowany pod numerem KRS 0000276432.
