Wprowadzenie do obyczaju Palenia Judasza
Palenie Judasza, znane również jako wieszanie Judasza czy judaszki, to ludowy zwyczaj związany z obchodami Wielkanocy. Obyczaj ten ma swoje korzenie w pogańskim obrzędzie topienia Marzanny i został po raz pierwszy udokumentowany w XVIII wieku. W ciągu lat zyskał różne interpretacje i formy, w tym elementy chrześcijańskie, związane z historią zdrady Judasza.
Przebieg obrzędu
Widowisko związane z Paleniem Judasza rozpoczynało się w Wielki Czwartek i kończyło w Wielki Piątek. Kukła przedstawiająca Judasza była sądzona, a następnie wieszana na wieży kościelnej. W Wielki Piątek strącano ją i poddawano różnym formom przemocy, po czym spalano i wrzucano do wody. Zwyczaj ten w niektórych przypadkach przybierał charakter antysemicki, co doprowadziło do zakazu jego organizowania przez Kościół.
Współczesne obchody
Obrzęd Palenia Judasza przetrwał w niektórych regionach Polski, szczególnie w Małopolsce i na Podkarpaciu, gdzie praktyki te są nadal kultywowane, choć w zmienionej formie. W Małopolsce, na terenach powiatów myślenickiego i wadowickiego, zwyczaj ten określany jest jako palenie Judosa. W przeszłości ognisko przygotowywano z wyschniętych wianków, obecnie coraz częściej wykorzystuje się do tego opony samochodowe. Jednakże, tradycja ta zanika i obecnie występuje głównie jako palenie ognisk z gałęzi i traw.
Tradycja w innych krajach
Palenie Judasza było praktykowane niegdyś w całej Europie i jest wciąż obecne w niektórych częściach Grecji, Hiszpanii, Portugalii, Niemiec, Czech oraz wielu innych krajach na świecie. UNESCO uznało czeską tradycję vodění Jidáše za część narodowego dziedzictwa kulturowego, co podkreśla znaczenie tego obrzędu w kulturze europejskiej.
