Blok d – metale przejściowe
Blok d to grupa pierwiastków chemicznych w układzie okresowym, obejmująca grupy 3-12. Zgodnie z definicją IUPAC, metale przejściowe to pierwiastki, których atomy lub kationy mają niecałkowicie zapełnioną podpowłokę d.
Pierwiastki bloku d charakteryzują się:
- zdolnością do tworzenia kationów,
- dobrą przewodnością ciepła i elektryczności,
- ciągliwością,
- tworzeniem stopów,
- zmienną wartościowością.
Właściwości i zachowanie
Pierwiastki te mają zdolność do tworzenia złożonych kompleksów, które często wykazują intensywne zabarwienie. Dodatkowo, wiele prostych soli organicznych tych związków również ma wyraźne kolory.
W większości przypadków, pierwiastki bloku d mogą przyjmować różne stopnie utlenienia. Na niższych stopniach utlenienia tworzą kationy (np. MnCl2), a na wyższych – aniony kwasowe, takie jak manganianowy(VII).
Tendencje w reaktywności
Obserwując pierwiastki bloku d w układzie okresowym, można zauważyć kilka istotnych tendencji:
- Pierwiastki czwartego okresu są średnio bardziej reaktywne niż te z okresu piątego i szóstego (przykład: nikiel jest bardziej reaktywny od platyny).
- W grupach od 3 do 8 zachodzi stopniowy zanik reaktywności oraz właściwości alkalicznych.
- Grupy 9, 10 i 11 obejmują najbardziej niereaktywne metale, takie jak złoto, platyna, pallad i srebro.
- W grupach 11 i 12 reaktywność ponownie wzrasta, choć pierwiastki te bardziej przypominają metale grup głównych niż metale przejściowe.
