Castrum doloris
Castrum doloris (łac. „obóz boleści”) to dekoracyjna forma katafalku, używana w ceremoniach pogrzebowych w tradycji chrześcijańskiej. Jej historia sięga wczesnego średniowiecza, a szczególną popularność zyskała w XVII i XVIII wieku. Często organizowano ją wiele lat po śmierci zmarłego.
Obyczaj dekorowania przestrzeni ceremonii żałobnych znany był już w Rzymie w VII wieku. Uroczystości odbywały się w różnych miejscach, takich jak kaplice, kościoły, zamki czy pałace, i mogły trwać nawet kilka dni, czasami w różnych miastach.
Rozwój castrum doloris
W XVII i XVIII wieku castra doloris zyskały bogatą oprawę architektoniczno-scenograficzną. Często miały postać kilkukondygnacyjnych konstrukcji, wyposażonych w:
- tempietto
- baldachim
- fragmenty fortyfikacji
- piramidy i obeliski
- figury świętych i personifikacje
- elementy heraldyczne
- portret zmarłego
Całość iluminowano setkami świec, co w Włoszech przyczyniło się do powstania terminu capella ardente (kaplica płonąca). W barokowej Polsce, u podnóża castrum, odbywały się spektakle pogrzebowe zwane theatrum funebris, do których przygotowania mogły trwać nawet rok.
Przykład w Polsce
Jedynym zachowanym przykładem castrum doloris w Polsce jest obiekt w kościele pw. Andrzeja Apostoła i Matki Boskiej Wspomożenia Wiernych w Lutomiu, w Wielkopolsce. Został on stworzony na potrzeby pogrzebu kasztelana kaliskiego, Jana Korzbok Łąckiego.
Bibliografia
- Wielka encyklopedia PWN, Tom 5, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.
- Słownik sztuki, Krakowskie Wydawnictwo Naukowe, 2008.
