Szponiaste – ogólny opis
Szponiaste, znane także jako ptaki drapieżne, to rząd ptaków (Accipitriformes) z infragromady ptaków neognatycznych (Neognathae). Obejmuje około 290 gatunków, z czego większość występuje w tropikach. W Europie lęgnie się 38 gatunków. Ptaki te prowadzą dzienny tryb życia, a do ich rodziny nie zalicza się sów, mimo że ich pazury są często nazywane szponami.
Cechy charakterystyczne
Ptaki szponiaste mają kilka wspólnych cech:
- ostre, zakrzywione szpony
- silny, haczykowato zagięty dziób z woskówką
- zmienna wielkość (15-130 cm długości)
- dymorfizm płciowy (samice zazwyczaj większe)
- kolorystyka upierzenia w odcieniach szarości, brązu lub czerni
- pisklęta są gniazdownikami niewłaściwymi i długo przebywają w gnieździe
- jaja znoszone w dużych odstępach, wysiadywane przez samice, które są karmione przez samców
Systematyka
Rząd Accipitriformes dzieli się na kilka rodzin:
- Sagittariidae – sekretarze
- Pandionidae – rybołowy
- Accipitridae – jastrzębiowate
W przeszłości szponiaste i sokołowate (Falconidae) były klasyfikowane w tym samym rzędzie, ale obecnie są uznawane za różne taksony.
Liczebność i ochrona
Ptaki drapieżne, takie jak orły, mają długą historię związaną z siłą i szlachetnością, co przyczyniło się do ich ochrony. Jednak od XVIII-XIX wieku, wraz z rozwojem broni palnej, zaczęto je postrzegać jako szkodniki, co doprowadziło do ich znacznego wytępienia. W XX wieku dodatkowo wpłynęły na to toksyczne środki chemiczne.
Obecnie wszystkie gatunki ptaków drapieżnych są objęte ścisłą ochroną. Pełnią one ważną rolę w ekosystemie, eliminując osobniki chore i przyczyniając się do naturalnej selekcji. Ich obecność wpływa na zdrowie populacji zwierząt łownych, a także pełni rolę sanitarną, żywiąc się padliną.
