Szkoła frankfurcka
Szkoła frankfurcka (niem. Frankfurter Schule) to grupa badaczy związana z Instytutem Badań Społecznych, który działał w latach 1923–1933 na Uniwersytecie we Frankfurcie, a następnie w Paryżu i Nowym Jorku. W 1949 roku instytut powrócił do Frankfurtu.
Głównym osiągnięciem szkoły było sformułowanie teorii krytycznej oraz badanie podstaw marksizmu. Badacze koncentrowali się na relacji „podmiot-przedmiot” w poznaniu i działaniu, akcentując rolę społeczeństwa jako podmiotu własnych działań. Ich prace były publikowane m.in. w czasopiśmie wydawanym przez instytut.
Najważniejsi przedstawiciele
- Max Horkheimer
- Theodor Adorno
- Herbert Marcuse
- Walter Benjamin
- Friedrich Pollock
- Leo Löwenthal
- Erich Fromm
Szkoła frankfurcka straciła na znaczeniu po śmierci Horkheimera (1973) i Adorna (1969), choć niektórzy współcześni myśliciele, jak Jürgen Habermas, kontynuują rozwijanie jej idei.
Główne koncepcje
Przedstawiciele szkoły frankfurckiej, wykształceni w marksizmie i neoheglizmie, byli pod wpływem psychoanalizy i psychologii społecznej. Wprowadzili pojęcie „przemysłu kulturalnego”, które odnosi się do masowej kultury i jej komercjalizacji. Uważali, że prowadzi to do ustandaryzowania kultury oraz obniżenia gustu i wymagań odbiorców.
Dzięki technikom reprodukcji, takim jak film i fotografia, zniknęła „aura” dzieł sztuki, co zubożyło ich percepcję. Krytyka szkoły frankfurckiej, osadzona w kontekście kultury wysokiej, miała znaczący wpływ na ruchy intelektualne i społeczne XX wieku oraz przyczyniła się do rozwoju badań nad kulturą masową.
Ich analiza zjawisk kultury masowej i hegemonii kapitalizmu pozostaje aktualna, wpływając na współczesne myślenie w zakresie kultury, polityki i stosunków społecznych.
Bibliografia
- Andrzej Szahaj: Teoria krytyczna szkoły frankfurckiej. Wprowadzenie. Warszawa 2008.
Linki zewnętrzne
- Honorata Jakuszko, [http://ptta.pl/pef/pdf/f/frankfurckaszkola.pdf Frankfurcka szkoła], Powszechna Encyklopedia Filozofii, Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, ptta.pl [dostęp 2024-05-05].
- [https://www.rep.routledge.com/articles/thematic/frankfurt-school/v-1 Frankfurt School], Routledge Encyclopedia of Philosophy, rep.routledge.com [dostęp 2023-05-12].
