Jan z Kolna
Jan z Kolna, znany również jako Michał Kapron, Johannes Scolvus lub Jan Szkolny, to żeglarz, który według niektórych źródeł miał dotrzeć do Ameryki przed Krzysztofem Kolumbem. Uczestniczył w ekspedycji Dietricha Pininga, zleconej przez króla Danii Christiana I Oldenburga w 1476 roku. Ekspedycja dotarła do wybrzeży Labradoru i miała penetrować okolice Bostonu, chociaż brak jest na to jednoznacznych dowodów.
Wyprawa Pininga
W 1476 roku flotylla duńskich statków wyruszyła na zachód w poszukiwaniu zaginionych osadników grenlandzkich. Dowodzili nią Dietrich Pining, Hans Pothorst oraz João Vaz Corte-Real. Po dotarciu do zachodniego wybrzeża Grenlandii, flotylla miała kontynuować podróż na zachód, co może być związane z doniesieniami o Labradorze.
Źródła i pochodzenie
Nie ma pewności co do istnienia Jana z Kolna oraz jego podróży do Ameryki. Wiele informacji pochodzi z późniejszych zapisów, które mogą być wątpliwe. Wzmianki o Scolvusie pojawiają się w różnych źródłach, w tym w globusie Gemmy Frisiusa z 1536 roku oraz w dziełach hiszpańskiego historyka Francisco Lópeza de Gómara.
Wersja polska
Polski historyk Joachim Lelewel uznał Jana z Kolna za Polaka i nawigatora floty duńskiej. Twierdził, że mógł on pochodzić z Gdańska lub okolic. Proponowano również inne teorie dotyczące jego pochodzenia.
Krytyka i spekulacje
Historiograf Bolesław Olszewicz krytykował twierdzenia o polskim pochodzeniu Scolvusa, wskazując na brak dowodów. W XIX wieku wielu autorów sugerowało różne narodowości Jana z Kolna, w tym norweską, portugalską, a nawet niemiecką.
Upamiętnienie
Jan z Kolna jest upamiętniony poprzez nazwy ulic w wielu polskich miastach, a także mural w Kolnie, który powstał w 2021 roku. W 2016 roku Związek Kurpiów postulował nadanie ulic imion ważnych postaci historycznych, w tym Jana z Kolna.
Bibliografia
- Fridtjof Nansen i Arthur G. Chater: In Northern Mists: Arctic Exploration in Early Times, 1911
- Zenon Kosidowski: Rumaki Liyzpa, 1968
- Karol Jacek Stachelski: Mityczny Jan z Kolna, 2006
