Szerokość geograficzna
Szerokość geograficzna, oznaczana symbolem φ, jest jedną z głównych współrzędnych geograficznych, obok długości geograficznej. Stanowi kąt pomiędzy półprostą z centrum Ziemi a płaszczyzną równika. Mierzy się ją w stopniach, od 0° na równiku do 90° na biegunach, z podziałem na północną (N) i południową (S).
Definicja i pomiar
Szerokość geograficzna może być wyrażana w różnych jednostkach:
- Stopień [°]
- Minuta [’]
- Sekunda kątowa [„]
Przykładowe przeliczenia:
- 1° = 60′
- 1′ = 60″
Podczas pomiaru szerokości geograficznej, wykorzystuje się również sferę niebieską, gdzie stanowi kąt pomiędzy kierunkiem na zenit a płaszczyzną równika niebieskiego.
Równoleżniki i ich nazwy
Punkty o tej samej szerokości geograficznej tworzą równoleżniki. Niektóre z nich mają specjalne nazwy:
- Zwrotnik Raka (23°26’N)
- Zwrotnik Koziorożca (23°26’S)
- Koło podbiegunowe północne (66°33’N)
- Koło podbiegunowe południowe (66°33’S)
- Ryczyjące czterdziestki
- Wyjące pięćdziesiątki
- Bezludne sześćdziesiątki
- Końskie szerokości
Znaczenie szerokości geograficznej
Szerokość geograficzna wpływa na wiele zjawisk geograficznych, w tym:
- Klimat – bliżej równika jest cieplej.
- Rodzaje roślinności.
- Rodzaje gleb.
Zmiany te są istotne dla zrozumienia strefowości na kuli ziemskiej.
