Plagioklazy
Plagioklazy to grupa minerałów skałotwórczych o składzie mieszanym, należących do grupy skaleni. Ich nazwa pochodzi z greckiego i oznacza 'ukośny’ oraz 'łamać’, co odnosi się do kąta między płaszczyznami łupliwości, który wynosi mniej niż 90°.
Charakterystyka
Plagioklazy charakteryzują się złożoną budową wewnętrzną, co sprawia, że ich klasyfikacja jest umowna. Wyróżnia się je na podstawie proporcji albitu i anortytu:
- Albit – czyste skalenie sodowe
- Peryklina – albit hydrotermalny
Właściwości fizyczne plagioklazów:
- Układ krystalograficzny: trójskośny
- Twardość (w skali Mohsa): 6 do 6,5
- Łupliwość: doskonała
- Rysa: biała
- Gęstość: 2,61 do 2,7 g/cm³
- Barwa: przezroczysta lub zróżnicowana
- Połysk: szklisty lub perłowy
Plagioklazy mają tendencję do iryzacji w niebieskiej barwie, a ich różnice obejmują skład chemiczny, gęstość oraz niektóre właściwości optyczne. Wietrzeją, przekształcając się w kaolin, a ich struktura w wysokich temperaturach jest nieuporządkowana.
Występowanie
Plagioklazy są powszechnie obecne w skałach magmowych i metamorficznych. Stanowią dobry wskaźnik warunków krystalizacji. Główne lokalizacje ich występowania to:
- Perykliny: okolice Rauris (Austria), Tyrol, Szwajcaria
- Albit: druzy pegmatytowe w Polsce (Strzegom, Strzelin), Dolomity, Pireneje
- Labrador: gabro Bożkowa, Nowa Ruda, Kanada, Finlandia, Korsyka
Znaczenie i zastosowanie
Niektóre plagioklazy, takie jak labrador i kamień słoneczny, są cenione jako kamienie ozdobne. Przezroczyste kryształy andezynu i peryklinu są uznawane za kamienie szlachetne. Labradoryt, zawierający labrador, jest wykorzystywany w budownictwie i jako kamień nagrobny. Produkty wietrzenia plagioklazów znajdują zastosowanie jako surowce ceramiczne, a skalenie potasowo-sodowe są używane w przemyśle ceramicznym jako topniki.
Bibliografia
Brak danych źródłowych.
