Tomizm
Tomizm to system filozoficzny, który opiera się na myśli Tomasza z Akwinu i ma swoje korzenie w średniowiecznej filozofii. Jego różnorodne nurty są obecne także w XXI wieku.
Charakterystyka
Tomizm, będąc systemem nowatorskim, czerpie częściowo z filozofii Arystotelesa, a także z myśli arabskiej, szczególnie w zakresie różnicy między istotą a istnieniem. Kluczowe pojęcia tomizmu obejmują: istnienie, możność, materia, przyczyna sprawcza oraz istota.
Cechy charakterystyczne tomizmu to:
- Prawda, piękno i dobro są uniwersalnymi atrybutami bytu; zło postrzegane jest jako brak dobra.
- Dusza ludzka jest rozumną formą, która poznaje świat przez zmysły, podczas gdy formy rozumne, takie jak aniołowie, poznają rzeczywistość bezpośrednio.
- Człowiek dysponuje władzami poznawczymi (zmysły i intelekt) oraz pożądawczymi (emocje, uczucia i wola), przy czym władze poznawcze mają pierwszeństwo.
- Przeznaczeniem człowieka jest poznanie najwyższego dobra, czyli oglądanie Boga.
- Człowiek zajmuje miejsce w hierarchii bytów pomiędzy aniołami a zwierzętami.
Neotomizm
Neotomizm powstał na skutek inspiracji encykliki Aeterni Patris papieża Leona XIII z 1879 roku, która zachęcała do badania dzieł Ojców Kościoła oraz św. Tomasza.
W Polsce wyróżnia się obecnie dwa główne nurty tomizmu:
- Egzystencjalny: Twórcy to Jacques Maritain i Étienne Gilson, a w Polsce reprezentowany przez Stefana Swieżawskiego i Mieczysława Alberta Krąpca.
- Konsekwentny: Wywodzi się z nurtu egzystencjalnego, a jego przedstawicielem jest Mieczysław Gogacz.
