Senar jambiczny
Senar jambiczny (łac. versus senarius) to starożytna rzymska miara wierszowa, będąca odmianą greckiego trymetru jambicznego. Utwory napisane w tym metrum składają się z wersów zawierających po sześć jambów (łac. iambus).
Struktura i cechy
W senarze jambicznym występuje obowiązkowa pauza, zwana cezurą (łac. caesura), która umiejscowiona jest w środku trzeciego jambu. Schemat metrum przedstawia się następująco:
A – sylaba długa (arsy), b – sylaba krótka (tezy):
- bA bA b // A bA bA bA
Senar jambiczny różni się od trymetru jambicznego jedynie większą swobodą w układzie sylab. Oznacza to, że w każdej stopie, oprócz ostatniej, można stosować różne kombinacje sylab. Dzięki temu senar jest bardziej elastyczny i często wykorzystywany do tworzenia ludowych utworów, takich jak fraszki czy epitafia. Był popularny w komediach, szczególnie u autorów takich jak Plaut i Terencjusz. W tym metrum powstał również zbiór bajek Fedrusa.
Możliwości modyfikacji
W senarze możliwe są różne podmiany elementów jambu na inne stopy o tej samej wartości iloczasowej. W odróżnieniu od heksametru daktylicznego, senar nie jest wierszem izochronicznym, co pozwala na swobodną wymianę krótkich sylab na długie. Oto kilka przykładów modyfikacji:
- Jamb (bA) może być zamieniony na trybrach (bbb).
- Trybrach (bbb) może być przekształcony w trochej (Ab).
- Jamb (bA) oraz trochej (Ab) mogą być zastąpione spondejem (lA), co zwiększa liczbę mor do 4.
Spondej może być dalej przekształcany na inne stopy czteromorowe, takie jak:
- Anapest (bbA)
- Daktyl (lbb)
- Proceleusmatyk (bbbb)
Senar jambiczny, dzięki swojej elastyczności, stał się kluczowym metrum w literaturze starożytnej, umożliwiając artystom wyrażanie różnorodnych emocji i idei.
