Ukraińska Powstańcza Armia (UPA)
Ukraińska Powstańcza Armia (UPA) to formacja zbrojna utworzona przez frakcję banderowską Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) w 1942 roku. Działała głównie na Wołyniu i w Galicji Wschodniej. Jej celem było stworzenie niepodległego, monoetnicznego państwa ukraińskiego. UPA prowadziła walki przeciwko okupacyjnym władzom niemieckim, a także polskim i radzieckim partyzantom.
Historia i struktura
UPA powstała w wyniku masowych aresztowań działaczy OUN przez Niemców w latach 1941-1942. Pierwsze oddziały UPA zaczęły formować się na Polesiu. W 1943 roku UPA składała się z kilku tysięcy ludzi. Główne dowództwo sprawował Dmytro Klaczkiwski, a szefem Krajowego Sztabu Wojskowego był Wasyl Iwachiw.
Organizacja
UPA była podzielona na kilka okręgów wojskowych, z których każdy miał swojego dowódcę. Podstawową jednostką bojową była sotnia, składająca się z kilku czot, a każda czota z roju. W 1943 roku UPA liczyła około 20 000 żołnierzy, a w 1944 roku ich liczba wzrosła do 35 000.
Ludobójstwo Polaków
W lutym 1943 roku UPA rozpoczęła eksterminację polskiej ludności na Wołyniu, co doprowadziło do masowych mordów. Szacuje się, że w wyniku tych działań zginęło od 80 000 do 185 000 Polaków. UPA również atakowała ukraińską ludność, która pomagała Polakom, co skutkowało morderstwami na Ukraińcach.
Walka zbrojna
UPA prowadziła zacięte walki nie tylko z Niemcami, ale również z Armią Czerwoną i polskim wojskiem. Po wojnie jej działalność została osłabiona przez akcję „Wisła”, która miała na celu wysiedlenie Ukraińców z Polski. Ostatecznie UPA przestała istnieć w 1956 roku.
Ocena UPA
UPA jest różnie oceniana w Polsce i na Ukrainie. W Polsce postrzegana jest głównie przez pryzmat ludobójstwa Polaków, podczas gdy na Ukrainie część społeczeństwa honoruje jej walkę o niepodległość. W 2015 roku ukraiński parlament uznał członków UPA za bojowników o wolność Ukrainy, co spotkało się z krytyką w Polsce i międzynarodowej społeczności.
Upamiętnienie
W Polsce powstały pomniki upamiętniające ofiary UPA, a w 2009 roku Sejmik Województwa Opolskiego potępił zbrodnie popełnione przez OUN i UPA. W 2006 roku ukraiński prezydent uznał UPA za ruch wyzwoleńczy, co wywołało kontrowersje.
