Mutageny – definicja i rodzaje
Mutageny to czynniki, które powodują zmiany w materiale genetycznym organizmów, prowadząc do mutacji.
Rodzaje mutagenów
Mutageny można podzielić na trzy główne kategorie:
- Mutageny chemiczne:
- kwasy (np. kwas azotawy)
- aminy (np. anilina)
- pestycydy
- trujące środki bojowe (np. iperyt)
- barwniki interkalujące
- benzopiren (w dymie tytoniowym)
- dioksyny
- związki aromatyczne
- substancje alkilujące (np. siarczan dimetylu)
- reaktywne formy tlenu (np. rodniki 'OH)
- alkaloid kolchicyna
- analogi zasad azotowych (np. 5-bromouracyl)
- dichromian potasu
- mikotoksyny (np. aflatoksyna B1)
- cisplatyna (indukuje wiązania krzyżowe w DNA)
- Mutageny fizyczne:
- promieniowanie jonizujące (np. gamma, rentgenowskie)
- promieniowanie ultrafioletowe
- promieniowanie kosmiczne
- wysoka temperatura
- szok termiczny
- urazy (bodźce traumatyczne)
- Mutageny biologiczne:
- wirusy (np. wirus różyczki, opryszczki, retrowirusy)
- pierwotniaki (np. wywołujące toksoplazmozę)
- grzyby pleśniowe
Wykrywanie mutagenów
Do oceny siły działania mutagenów stosuje się test Amesa, który pozwala na ocenę mutagenności różnych substancji chemicznych.
