Aton – bóg egipski
Aton, znany również jako Aten, był egipskim bogiem związanym z tarczą słoneczną. W III tysiącleciu p.n.e. był jednym z wielu bóstw czczonych w Egipcie, a jego kult zyskał na znaczeniu za czasów królowej Hatszepsut, kiedy to Aton zaczął być postrzegany jako Stwórca. Bóg ten był bezosobowy i pozbawiony płci.
Kult Atona w Egipcie
W okresie panowania Amenhotepa III kult Atona zyskał na popularności, szczególnie po budowie sztucznego jeziora dla królowej Teje. Hymn ku czci Atona z tego czasu głosił jego chwałę jako stwórcy wszystkich rzeczy.
Najważniejszą reformę religijną wprowadził syn Amenhotepa III, Echnaton, który ustanowił Atona jako jedynego boga, likwidując kult Amona i zamykając świątynie innych bóstw. Jego religia, henoteizm, była krytykowana za pacyfistyczną politykę, co przyczyniło się do osłabienia Egiptu. Po śmierci Echnatona kult Atona został zlikwidowany, a tradycyjne bóstwa przywrócone.
Podobieństwa z monoteizmem hebrajskim
Kult Atona i judaizm są często porównywane, a ich podobieństwa obejmują:
- Wiara w jednego Boga.
- Podobieństwo nazw: Aton/Aten w porównaniu do Adon/Adonai.
- Bóg jako twórca życia.
- Troska o całe stworzenie.
Wielki Hymn do Atona przypomina biblijny Psalm 104, co sugeruje wpływy między tymi religiami. Historycy wskazują, że Hebrajczycy mogli być pod wpływem kultu Atona podczas swego pobytu w Egipcie, co może tłumaczyć podobieństwa w wierzeniach. Istnieją dwie główne teorie dotyczące wzajemnych wpływów:
- Hebrajczycy zapożyczyli monoteizm od Echnatona.
- Echnaton mógł być zainspirowany religią Hebrajczyków.
Różnice między kultami
Mimo podobieństw, istnieją istotne różnice między kultem Atona a judaizmem:
- Bóg hebrajski był często przedstawiany w postaci człowieka, podczas gdy Aton był wyobrażany jako dysk słoneczny.
- Jahwe nie mógł być przedstawiany w żadnej formie, co różniło go od Atona.
- Mojżesz zabronił kultu Słońca, uznając je za dzieło Stwórcy.
Do tej pory nie ustalono jednoznacznie, czy kult Atona miał bezpośredni wpływ na judaizm, co pozostaje przedmiotem badań i dyskusji wśród uczonych.
