Aži Dahaka, Zahhak
Aži Dahaka, znany również jako Zahhak, to mityczny król-smok, który przejął władzę nad Irańczykami po Dżamszidzie, który stracił chwałę przez pychę. W późniejszych legendach przedstawiany jest jako tyran, którego rządy przyniosły susze i choroby.
Zahhak miał czarne węże wyrastające z ramion, które były karmione mózgami dwóch chłopców. Kucharze Ermail i Kermail ratowali jednego z chłopców, zastępując jego mózg baranim. Ludzie marzyli o uwolnieniu spod tyranii Zahhaka.
Aži Dahaka został pokonany przez Feriduna (zwany także Traetonem), który uwolnił uwięzione kobiety. Feridun nie zabił smoka, lecz przykuł go do góry Demawend, co przypomina motywy z innych mitologii, takich jak nordycka czy słowiańska. Prorokowano, że smoka zabije pierwszy człowiek, który zmartwychwstanie.
Interpretacja mitu i powiązania
Mit przejęcia władzy przez Dahaka symbolizuje przejście od okresu dobrobytu do czasów mrocznych i pełnych śmierci. Jego trójgłowość i węże wskazują na związki z archetypem Matki Ziemi, a lokalizacja jego siedziby w południowych regionach może odzwierciedlać wpływy starych kultur rolniczych.
Pokonanie smoka w wymiarze mitycznym ukazuje cykliczność zmian w przyrodzie oraz społeczeństwie. Może to być również odzwierciedleniem przejścia od półkoczowniczego trybu życia do osiadłego, co wiązało się z przejmowaniem kontroli nad domem i rolnictwem.
Aži Dahaka wpłynął na południowosłowiańskie legendy o smokach, a z uratowanych chłopców mają wywodzić się Kurdowie. W mitologii indyjskiej odpowiednikiem Dahaka jest Ahi Bundhnja, a motyw dzieci zabijanych przez czarownicę przypomina bajkę o Babie Jadze.
