Estetyka: Definicja i Zakres
Estetyka to dziedzina filozofii, która bada piękno oraz wartości estetyczne. W polskiej literaturze filozoficznej szczegółowo przedmiot estetyki zdefiniowała Maria Gołaszewska w książce „Zarys estetyki”, opisując sytuację estetyczną, która obejmuje artystę, proces twórczy, dzieło sztuki, odbiorcę oraz percepcję sztuki.
Rodzaje estetyki
Estetykę można podzielić na dwie kategorie: explicite i implicite.
- Estetyka explicite: Systematyczne podejście do piękna i sztuki, które pojawiło się w XVIII wieku, głównie dzięki Aleksandrowi Gottliebowi Baumgartenowi. Immanuel Kant rozwijał to pojęcie, oddzielając estetykę od epistemologii.
- Estetyka implicite: Obejmuje poglądy na temat piękna i sztuki, które pojawiały się w kontekście innych zagadnień filozoficznych, zanim estetyka stała się uznaną dziedziną wiedzy.
Estetyka w XX wieku
W XX wieku estetyka nie wykształciła nowego nurtu filozoficznego, natomiast różne prądy filozoficzne wpłynęły na nią. Wśród nich wyróżniają się:
- Estetyka pragmatyczna (John Dewey)
- Marksistowska (György Lukács)
- Fenomenologiczna (Roman Ingarden)
- Feministyczna (Carolyn Korsmeyer)
- Ekologiczna (Gernot Boehme)
- Neuroestetyka (Semir Zeki)
Nowoczesna estetyka jest interdyscyplinarna, z koncepcjami takimi jak estetyka neopragmatyczna Richarda Shustermana oraz anestetyka Wolfganga Welscha, który uznaje estetykę za „współczesną filozofię pierwszą”. Welscha podkreśla, że zachodnia kultura podlega procesowi estetyzacji, co rodzi potrzebę badania tych procesów oraz zjawiska anestetyzacji, czyli stępienia zmysłów.
Bibliografia
- M. Gołaszewska, Zarys estetyki, PWN, Warszawa, 1985.
- Estetyki filozoficzne XX wieku, red. K. Wilkoszewska, Universitas, Kraków, 2000.
- W. Tatarkiewicz, Historia estetyki, t. I-III, Zakład Narodowy im. Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław, 1962-1967.
