Patent – definicja i cel
Patent to czasowo ograniczone prawo, które pozwala właścicielowi na wyłączne korzystanie z wynalazku na terenie danego kraju. Przyznanie patentu nie oznacza automatycznie prawa do wykorzystania wynalazku, gdyż może to być ograniczone przez inne regulacje prawne lub istniejące patenty.
Uzyskanie patentu
Aby uzyskać patent, wynalazki muszą spełniać określone kryteria:
- nowość – wynalazek nie może być częścią stanu techniki;
- poziom wynalazczy – nie może wynikać w sposób oczywisty z dotychczasowych rozwiązań;
- przemysłowe stosowanie – musi być użyteczny w działalności przemysłowej.
Wynalazki dotyczące wytworu materialnego muszą być dokładnie opisane, a ich cechy określone przez elementy techniczne. Nie można patentować odkryć naukowych, planów działalności umysłowej czy wytworów estetycznych.
Proces przyznawania patentu
W Polsce proces ten trwa średnio 3 lata. Po przyznaniu patentu, wynalazca ma prawo do wyłącznego korzystania z wynalazku przez 20 lat.
Aspekty prawne
Zastrzeżenia patentowe definiują zakres ochrony, co umożliwia prawne ściganie osób naruszających prawa patentowe. W Polsce patenty są przyznawane przez Urząd Patentowy oraz Europejski Urząd Patentowy.
Ograniczenia ochrony patentowej
Właściciel patentu nie może zablokować:
- korzystania z wynalazku w kraju ochrony;
- korzystania z wynalazku w interesie państwowym;
- korzystania w celach badawczych;
- produkcji leku na receptę;
- korzystania przez osoby, które wcześniej korzystały z wynalazku w dobrej wierze.
Dokument patentowy
Dokument patentowy zawiera m.in. opis wynalazku, rysunki oraz zastrzeżenia patentowe. Po przyznaniu patentu jest on wpisywany do rejestru patentowego.
Patenty w Polsce
Od lat 90. spada liczba krajowych zgłoszeń wynalazków, podczas gdy rośnie liczba zgłoszeń za granicą. W 2022 roku Urząd Patentowy przyznał 2 290 patentów, a liczba zgłoszeń wyniosła 3 323.
Patenty regionalne i międzynarodowe
Europejski Urząd Patentowy udziela patentów w 32 krajach. Pracuje się również nad jednolitą ochroną patentową w Unii Europejskiej.
Międzynarodowe prawo patentowe
Międzynarodowe regulacje patentowe zaczęły się rozwijać w XIX wieku. Ważnymi umowami są Konwencja paryska oraz Układ o współpracy patentowej (PCT), które ułatwiają uzyskiwanie patentów w wielu krajach.
Wynalazca z największą liczbą patentów
Rekordzistą w liczbie patentów jest Shunpei Yamazaki z 12 561 patentami.
