Płyty Tektoniczne
Płyta tektoniczna, znana także jako płyta litosfery, to największa jednostka podziału litosfery, zgodnie z teorią tektoniki płyt. Płyty te są w ciągłym ruchu, przemieszczając się po astenosferze, która jest warstwą o niższej lepkości w górnej części płaszcza Ziemi. Wyróżniamy płyty kontynentalne i oceaniczne.
Teoria o istnieniu płyt litosfery została po raz pierwszy sformułowana przez geologa Samuela Warrena Carey w 1958 roku. Granice tych płyt dzielą się na kilka typów:
- Granice konwergentne: Strefy kolizji, gdzie dochodzi do zgniatania lub niszczenia litosfery.
- Granice dywergentne: Strefy rozrastania, w których tworzą się nowe partie litosfery.
- Granice konserwatywne: Strefy przemieszczania względnego, gdzie płyty przesuwają się wzdłuż uskoku.
Rodzaje Płyt Tektonicznych
Płyty Pierwszego Rzędu
Płyty te budują podłoże kontynentów i oceanów:
- Płyta afrykańska
- Płyta antarktyczna
- Płyta australijska
- Płyta eurazjatycka
- Płyta pacyficzna
- Płyta południowoamerykańska
- Płyta północnoamerykańska
Płyty Drugiego Rzędu
Mniejsze płyty, często bez mas lądowych, to m.in.:
- Płyta arabska
- Płyta filipińska
- Płyta karaibska
- Płyta kokosowa
- Płyta indyjska
- Płyta Nazca
- Płyta Scotia
Płyty Trzeciego Rzędu
To małe fragmenty większych płyt, które nie zawsze są uznawane przez wszystkich autorów:
- Płyta madagaskarska
- Płyta nubijska
- Płyta somalijska
- Płyta adriatycka
- Płyta birmańska
- Płyta irańska
- Płyta Mariańska
Płyty Prehistoryczne
Niektóre płyty, które zostały scalone lub zsubdukowane, to m.in.:
- Płyta bałtycka
- Płyta Bellingshausena
- Płyta Farallon
Płyty tektoniczne odgrywają kluczową rolę w kształtowaniu naszej planety, wpływając na procesy geologiczne takie jak trzęsienia ziemi i wulkanizm.
