Okręt Liniowy
Okręt liniowy to historyczna klasa okrętów, która miała na celu dominację na morzu dzięki potężnemu uzbrojeniu artyleryjskiemu. Termin ten w Polsce odnosi się zarówno do żaglowych okrętów liniowych, popularnych od XVII do połowy XIX wieku, jak i do pancerników z XIX i XX wieku. Zgodnie z Traktatem Londyńskim z 1936 roku, okręty liniowe definiowane są jako jednostki nawodne o wyporności powyżej 10 000 ton z artylerią kalibru większego niż 203 mm.
Żaglowe Okręty Liniowe (XVII–XIX wiek)
Pierwsze okręty liniowe pojawiły się w II połowie XVII wieku, kiedy to nowy szyk okrętów oraz zwiększona siła ognia umożliwiły efektywniejszą walkę za pomocą artylerii. Zamiast abordażu, okręty zaczęły operować w linii, prowadząc ogień do przeciwnika. Kluczowe cechy tych jednostek to:
- Jednolita prędkość i uzbrojenie, co umożliwiało koordynację manewrów.
- Dostosowanie do walki w szyku liniowym, co zdefiniowało ich rolę w flotach.
- Postęp technologiczny, jak wprowadzenie dział o ujednoliconych wagomiarach w latach 1820.
W 1852 roku pojawiły się pierwsze okręty liniowe z napędem parowym, co oznaczało przełom w konstrukcji tych jednostek.
Pancerniki (XIX–XX wiek)
W latach 60. XIX wieku wprowadzono żelazne okręty opancerzone, zwane pancernikami, które zdominowały flotę. W Polsce termin „okręt liniowy” często utożsamiany jest z pancernikiem, mimo że nie są to pojęcia tożsame. W Rosji pancerniki do 1907 roku nazywano „bronienosjec”, a następnie „okręty liniowe”. Po II wojnie światowej okręty liniowe straciły na znaczeniu z powodu ewolucji wojny morskiej, jednak termin ten nadal używany jest w kontekście nielicznych pancerników, które pozostały w służbie. Ostatnie ich wykorzystanie miało miejsce podczas operacji Pustynna Burza w 1991 roku.
Podsumowanie
Okręty liniowe, zarówno żaglowe, jak i pancerniki, odegrały kluczową rolę w historii walki morskiej. Ich rozwój od XVII wieku do początku XX wieku odzwierciedlał zmiany w taktyce i technologii wojennej, a ich znaczenie w nowoczesnych konfliktach morskich uległo znacznemu zmniejszeniu.
Bibliografia
- Mała Encyklopedia Wojskowa, t. 2, wyd. MON, Warszawa 1970.
