Intruzja Magmowa
Intruzja magmowa, z łacińskiego ‘wepchnięty’, to ciało skalne utworzone z zastygłej magmy, która wniknęła pomiędzy starsze formacje skalne w głębi skorupy ziemskiej. Proces ten zachodzi, gdy magma unosi się w postaci diapiru, wnikając w otaczające skały. W większości przypadków intruzje te formują się na głębokości 5–30 kilometrów, tworząc struktury znane jako plutony.
Typy Intruzji
Intruzje magmowe można podzielić na dwa główne typy:
- Intruzje zgodne – ściany intruzji są zgodne z płaszczyznami strukturalnymi otaczających skał. Do tej grupy należą:
- sille
- lakolity (lakolit)
- lopolity
- fakolity
- Intruzje niezgodne – ściany intruzji przekraczają struktury otaczających skał. W tej kategorii wyróżniamy:
- dajki
- żyły kominowe (nek wulkaniczny)
- żyły pierścieniowe
- apofizy
- etmolity
- harpolity
- batolity
Podczas powolnego krzepnięcia magmy w głębi ziemi mogą powstawać widoczne kryształy, co prowadzi do tworzenia skał głębinowych o strukturze pełnokrystalicznej. Mniejsze intruzje, występujące bliżej powierzchni, tworzą skały żyłowe o strukturze drobnokrystalicznej.
Zmiany Metamorficzne
Na styku magmy i otaczających skał mogą zachodzić zmiany metamorficzne, prowadzące do metamorfizmu kontaktowego lub ultrametamorfizmu. Ksenolity, fragmenty skał otoczenia, mogą być włączane w obręb intruzji.
Znaczenie Geologiczne
Intruzje są związane z zjawiskami plutonicznymi, które intensyfikują się w strefach subdukcji, prowadząc do powstawania batolitów, będących połączeniem wielu plutonów. Mniejsze intruzje, zbudowane ze skał krystalicznych, mogą wyróżniać się w morfologii, jak np. Devils Tower, będący pozostałością komina wulkanicznego.
Intruzje magmowe są również źródłem bogatych złóż mineralnych, takich jak chrom, tytan, złoto i platyna. Kimberlity, wypełniające głębokie kominy wulkaniczne, stanowią podstawowe źródło diamentów.
Bibliografia
- Plummer, McGeary, Carlson, Physical Geology, Eight Edition (McGraw-Hill: Boston, 1999)
- Książkiewicz M., Geologia dynamiczna, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa (Wydania w: 1968, 1972, 1979)
Kategoria: Plutonizm, Struktury geologiczne, Skały magmowe
