Alimenty – definicja i zasady
Alimenty to świadczenia finansowe na rzecz osób, które nie są w stanie samodzielnie się utrzymać. Zobowiązane do ich płacenia są osoby bliskie, a obowiązek ten może wynikać z pokrewieństwa, powinowactwa lub małżeństwa.
Obowiązek alimentacyjny
Obowiązek alimentacyjny kształtuje się w następujący sposób:
- zstępni (dzieci, wnuki) są zobowiązani wobec wstępnych (rodziców, dziadków),
- wstępni są zobowiązani przed rodzeństwem,
- krewni bliżsi przed dalszymi.
Wzajemna alimentacja dotyczy krewnych w linii prostej, jeżeli osoba uprawniona znajduje się w potrzebie. Zakres alimentów obejmuje środki na zaspokojenie podstawowych potrzeb życiowych, a przy ich ustalaniu uwzględnia się zarówno potrzeby uprawnionego, jak i możliwości zobowiązanego.
Podstawa prawna
Podstawą prawną regulującą alimenty w Polsce jest Kodeks rodzinny i opiekuńczy, szczególnie Dział III dotyczący obowiązku alimentacyjnego (art. 128-144).
Obowiązek rodziców wobec dzieci
Zgodnie z art. 133 K.r.o., rodzice mają obowiązek alimentacyjny wobec dzieci, które nie mogą się samodzielnie utrzymać. Rodzice mogą uchylić się od tego obowiązku wobec pełnoletnich dzieci w określonych sytuacjach. Obowiązek ten nie kończy się automatycznie po ukończeniu 18. roku życia, a sąd może przedłużyć go w zależności od okoliczności.
Alimenty po rozwodzie
Po rozwodzie, małżonkowie mogą żądać od siebie alimentów. Prawo do alimentów zachowuje małżonek niewinny, a obowiązek alimentacyjny trwa maksymalnie 5 lat od uprawomocnienia wyroku rozwodowego. Może on być zniesiony na mocy ugody mediacyjnej lub decyzji sądu, jeśli uprawniony jest w stanie samodzielnie się utrzymać.
Unikanie płacenia alimentów
W przypadku braku porozumienia co do alimentów sprawa trafia do sądu. Jeżeli dłużnik unika płacenia alimentów, wierzyciel może skorzystać z pomocy komornika. Uporczywe uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego jest przestępstwem i może prowadzić do kary pozbawienia wolności.
Problemy z egzekucją alimentów
W Polsce egzekucja alimentów jest niska (około 13%), co często wynika z zaniechań organów samorządowych w korzystaniu z dostępnych środków egzekucji.
