Antybiotyki
Antybiotyki to naturalne produkty metaboliczne mikroorganizmów, które działają wybiórczo, hamując wzrost i podział innych mikroorganizmów. Stosowane są w leczeniu zakażeń bakteryjnych oraz profilaktycznie w przypadku osłabienia odporności.
Pochodzenie i historia
Słowo „antybiotyk” odnosi się do substancji zabijających bakterie. Odkrycie penicyliny przez Alexandra Fleminga w 1928 roku zapoczątkowało rozwój antybiotyków, które stały się kluczowym narzędziem w walce z chorobami zakaźnymi.
Mechanizm działania
Antybiotyki działają na bakterie poprzez:
- zabijanie komórek bakteryjnych (działanie bakteriobójcze)
- hamowanie ich rozmnażania (działanie bakteriostatyczne)
Podstawowe mechanizmy działania obejmują:
- zakłócanie syntezy ściany komórkowej
- upośledzenie przepuszczalności błony komórkowej
- zakłócanie syntezy kwasów nukleinowych
- zakłócanie syntezy białek
Podział antybiotyków
Antybiotyki można podzielić według różnych kryteriów, w tym budowy chemicznej. Główne grupy to:
- β-laktamy (np. penicyliny, cefalosporyny)
- aminoglikozydy
- makrolidy
- tetracykliny
- linkozamidy
- antybiotyki przeciwgrzybicze
Działania niepożądane
Antybiotyki mogą wywoływać działania niepożądane, takie jak:
- toksyczność (nefrotoksyczność, hepatotoksyczność)
- reakcje alergiczne
- dysbakteriozy, prowadzące do nadkażeń
Oporność na antybiotyki
Oporność to cecha niektórych bakterii, która pozwala im przetrwać działanie antybiotyków. Może być pierwotna lub nabyta, a jej rozwój sprzyja nieodpowiednia antybiotykoterapia oraz ich nadmierne stosowanie w hodowli zwierząt.
Produkcja antybiotyków
Antybiotyki są produkowane naturalnie przez niektóre grzyby i bakterie. Syntetyzowane są również metodycznie, co umożliwia produkcję półsyntetycznych antybiotyków o lepszych właściwościach. Proces ten odbywa się w bioreaktorach, gdzie mikroorganizmy przeprowadzają biosyntezę.
Wnioskując, antybiotyki odgrywają kluczową rolę w medycynie, jednak ich stosowanie wymaga ostrożności z uwagi na potencjalne działania niepożądane i rozwój oporności.
